Het is een gruwelijk detail: omdat de ouders hun tienjarige dochter, die in haar eigen tuin door scherpschutters is neergeschoten niet naar het ziekenhuismortuarium mogen brengen, bewaren ze het lichaam twee dagen in de vrieskist van hun buurman, een slager. Het verhaal komt uit het rapport ‘Cizre, de avondklok’ over de belegering van Cizre, van 4 tot 12 september dit jaar. PKK-sympathisanten in dit Turks-Koerdische stadje hadden eerder dit jaar het zelfbestuur uitgeroepen. De regering greep hard in: de stad werd door veiligheidstroepen omsingeld en beschoten met raketwerpers en mortieren. Ook werd een avondklok ingesteld. Hoewel het stadje hermetisch was afgesloten, sijpelden berichten over ernstige mensenrechtenschendingen door het leger en de politie naar buiten. Het Turkse Openbaar Ministerie weigerde een onderzoek in te stellen. Daarop besloot een groep van ruim driehonderd advocaten om zelf onderzoek te doen, met het rapport als resultaat. Alleen al in Cizre lieten 23 mensen het leven onder wie een baby van drie maanden en bejaarden, zo staat in het rapport. De meesten zouden door scherpschutters zijn doodgeschoten.
Het geweld in Turkije laaide deze zomer hoog op nadat jonge PKK-aanhangers op 22 juli een aanslag pleegden op leden van de Turkse oproerpolitie, die ze verdachten van banden met IS. De belegering van Cizre en andere steden was een reactie op die aanslag, aldus de Turkse regering.
Tatiana Scheltema
Maar advocaat Özgur Erol uit Ankara gelooft er weinig van. ‘Die aanslag wordt als aanleiding gebruikt, maar het lijkt erop dat de overheid al was voorbereid op dit offensief. De verloren verkiezingen, eerder dit jaar, waren de échte aanleiding voor het geweld.’ De AKP-partij van president Tayyip Erdog˘an verloor in juni haar twee derde meerderheid in het parlement, en werd gedwongen een coalitie te vormen, maar slaagde daar niet in. Dus moeten de Turken op 1 november opnieuw naar de stembus. ‘Kennelijk vinden ze het passend om de verkiezingen op deze manier in te leiden.’
Anti-Koerdische sentimenten worden in het hele land opgestookt, zegt Erol. Kantoren van HDP werden in brand gestoken. In Ankara werden Koerden op straat door knokploegen in elkaar geslagen. ‘Het waren gecoördineerde acties; ze organiseerden zich via social media en verzamelden zich op bepaalde plekken. Maar er wordt geen onderzoek naar gedaan.’
Erol was vorige week in Nederland om de kwestie onder de aandacht van het Nederlandse parlement te brengen, en sprak met leden van de Buitenlandcommissie van de Tweede Kamer. ‘De Koerdische kwestie draait niet meer alleen om gewapende groepen die tegen elkaar strijden,’ zegt Erol. ‘De hele bevolking is doelwit. Ook Diyarbakir, Varto, Silvan, Yüksekova, Silopi en Nusaybin – allemaal steden waar de HDP meer dan negentig procent van de stemmen behaalde – werden omsingeld en beschoten. Mensenrechtenschendingen of zelfs oorlogsmisdaden zijn aan de orde van de dag. Jullie horen er weinig over, want media en nieuwsagentschappen worden in hun bewegingen beperkt, onafhankelijke nieuwsgaring is ontzettend lastig. Alleen via social media komt nog informatie naar buiten. Als advocaten proberen we het op te nemen voor de bevolking. Die straffeloosheid moet stoppen.’