Op 22 januari, de Dag van de Bedreigde Advocaat, worden advocaten wereldwijd opgeroepen hun steun te betuigen aan Hondurese collega’s. Sinds de coup van 2009 is Honduras in de greep van drugsbendes en een falende overheid. Advocaten zijn vaak doelwit: 89 advocaten werden in de afgelopen vijf jaar vermoord. ‘Het is een hele gevaarlijke jungle.’
De laatste keer dat advocaat Samanta Morales haar vriendin en collega Jenny Rodriguez zag, was na een nachtelijke zitting bij de rechtbank in Tegucigalpa. ‘We hadden allebei een zaak gehad en ik zei: laten we samen naar huis gaan. Maar ze kon niet mee, zei ze, omdat ze moest wachten op een cliënt, van wie ze nog geld kreeg. De volgende dag hoorde ik dat ze op weg naar huis door twee mannen op een motorfiets was doodgeschoten.’
Wie er achter de moord zat is tot op de dag van vandaag niet opgehelderd, maar haar vriendin had al langer ‘problemen.’ ‘Strafadvocaten in Honduras werken samen met de politie. De politie zegt dan tegen de verdachte: dit is een goede advocaat, ga daar maar naartoe. Maar dan moet jij die agent wel geld betalen. Dat is normaal. Mijn vriendin werkte met dit systeem, maar ze kreeg problemen. Later zeiden mensen dat ze door de politie was vermoord.’
De aanslag op Rodriguez past in een lange reeks van koelbloedige afrekeningen met advocaten, rechters, journalisten en mensenrechtenactivisten. Sinds 2009, toen de wettig gekozen president Manuel Zelaya van de centrum-linkse partij Partido Liberal de Honduras werd verjaagd omdat hij een referendum wilde houden over de instelling van een commissie die de grondwet zou herzien, is Honduras gevangen in een orgie van geweld. Met negentig moorden per 100.000 inwoners per jaar is de voormalige bananenrepubliek volgens het UN Office on Drugs and Crime (UNODC) het meest gewelddadige land ter wereld.
‘Er heerst volkomen straffeloosheid,’ zegt Morales. ‘De drugsmaffia en de enorme politieke corruptie hebben het land kapot gemaakt. Bijna drie miljoen mensen zijn werkloos, op een bevolking van acht miljoen. De armoede is zo groot dat steeds meer jongens zich makkelijk laten inhuren om een moord te plegen. Van het geld kunnen deze sicario’s (huurmoordenaars) weer een maand leven. En naar de politie gaan heeft geen enkele zin. Die doen niets. Het is een hele gevaarlijke jungle.’
Inmiddels zijn niet alleen strafrechtadvocaten, ook arbeidsrechtadvocaten en commerciële advocaten doelwit van de bendes. ‘Je moet ontzettend uitkijken wie je aanneemt als klant,’ zegt Morales. ‘Vooral vrouwelijke advocaten zijn kwetsbaar. Elke dag worden bijna twee vrouwen vermoord. We weten niet wie er voor hun kinderen zorgt. Want niemand zorgt voor elkaar.’
Morales, moeder van een zoon van vijf, wachtte haar beurt niet af en vluchtte vorig jaar naar Nederland. Vanuit hier maakt zij, samen met de Hondurese Orde van Advocaten, plannen voor een organisatie die de nabestaanden van de slachtoffers gaat helpen: financieel, maar ook met praktische adviezen over hoe om te gaan met ‘lastige’ cliënten. ‘Als iemand je bij binnenkomst meteen vijfduizend dollar biedt, is er iets mis- niemand heeft zoveel geld. Dus daar zit waarschijnlijk de maffia achter.’ Ook wil zij safehouses opzetten voor advocaten die worden bedreigd. Een ander doel is om de nachtelijke zittingen bij de rechtbanken af te schaffen, of er in elk geval voor te zorgen dat gevoelige zaken overdag worden behandeld.
Op 22 januari, de Dag van de Bedreigde Advocaat, zullen advocaten in 25 steden wereldwijd in toga aandacht vragen voor de situatie in Honduras. Om 14:00 uur heeft in Den Haag een manifestatie plaats bij het Vredespaleis, waarbij Morales aandacht zal vragen voor haar collega’s in Honduras. ‘Ik hoop op veel steun van mijn Nederlandse collega’s,’ zegt Morales. ‘Voor hen kan het heel leerzaam zijn.’
Aansluitend organiseren de stichting Dag van de Bedreigde Advocaat en de stichting Lawyers for Lawyers om 16:00u een seminar in Den Haag.
Tatiana Scheltema
