De zomervakantie móét leuk zijn én vooral ontspannen. Maar de realiteit is een hoop geregel en een berg stress. Hoe laat je je drukke praktijk achter en kom je als advocaat los van je werk?
Door Francisca Mebius
Dikke dossiers mee op de achterbank, bij aankomst op het vliegveld checken hoeveel gemiste oproepen er zijn, een mail naar een cliënt sturen vanaf je strandbedje en met een cocktail in de hand toch even een collega bellen of alles wel goed gaat op kantoor. Het werk van een advocaat houdt nooit helemaal op. Het mag dan tegen het adagium ‘even helemaal niets’ zijn, de advocaten die het Advocatenblad sprak over hoe ze loskomen van het werk, zeggen toch graag controle te houden. De vraag is of dit goed is.Uit onderzoek van Jeroen Nawijn van opleidingsinstituut NHTV in Breda blijkt dat vakantiegangers rond het midden van de vakantieperiode het gelukkigst zijn. In het begin en het laatste deel van de vakantie is het geluksniveau iets lager, omdat mensen juist dan meer stress ervaren; ze kunnen hun werk nog niet loslaten of bereiden zich er weer op voor. Onderzoeker en auteur van het boek ‘De kunst van het vakantievieren’ Jessica de Bloom concludeert, refererend aan verschillende studies, dat wie niet regelmatig op vakantie gaat vaker ziek wordt en zelfs het gevaar loopt om vroegtijdig te overlijden.Herstel na stressvol werk is daarom onmisbaar. Dat gebeurt natuurlijk tijdens pauzes op het werk of in de vrije avonduren en weekenden, maar volgens De Bloom is gebleken dat werknemers gedurende deze relatief korte herstelperiodes onvolledig herstellen. ‘Vakantie als een lange, ononderbroken periode van herstel is daarom zeer belangrijk. Tijdens vakantie rust men uit. Dat gebeurt door leuke dingen te doen met mensen die dichtbij staan.’ Daarnaast heb je, volgens De Bloom, tijdens vakantie controle: je kunt doen en laten waar je zin in hebt en je bepaalt zelf hoe je dag eruit zal zien. Deze autonomie heeft zeer positieve effecten op het welzijn.
Klaas Wiersma, partner in het arbeidsrecht bij Loyens & Loeff in Amsterdam, zegt tijdens vakantie eerder stress te ervaren wanneer hij niet weet of het goed gaat op kantoor. ‘Weten dat het goed gaat, geeft me rust. Ik lees daarom altijd mee vanaf mijn vakantiebestemming. Je kunt nu eenmaal niet alles overdragen.’ Hij gaat deze zomer voor het eerst sinds langere tijd weer eens drie weken aaneengesloten weg. Twee weken Portugal en een weekje Ameland. ‘Ik heb er zin in, maar geef toe dat ik verslingerd ben aan mijn iPhone.’
Eenpitter
Als eenpitter ben je vaak zelfs verplicht om je mail en telefoon in de gaten te houden. Mike Castelijn, voornamelijk werkzaam in belasting- en financiële zaken, zegt dat het voor hem ‘eigenlijk onmogelijk’ is om helemaal los te komen van zijn praktijk. ‘Ik ben mijn kantoor. Mijn werk is mijn passie en ik heb eigenlijk nooit echt vakantie. Dat is niet erg. Daar kies je bewust voor. Tijdens vakantie kijk ik dagelijks wel in mijn mail of pleeg ik een telefoontje. Ik heb alleen een waarnemer voor zaken die per post gaan.’
Hij geeft toe dat dit zo nu en dan de nodige stress oplevert. ‘Ik werd een keer gebeld door een cliënt toen ik aan het zwembad lag dat er een inval bij hem gaande was. Dat is uiteraard even hectisch en dit kun je als eenpitter alleen maar zelf aanpakken. Dus dat betekent een dagje bellen vanaf je vakantiebestemming.’
Om toch te ontspannen en voldoende rust in te bouwen, plant Castelijn elk jaar in juli en augustus geen zittingen en afspraken met cliënten in. Dit kan omdat hij veel internationaal werk doet. ‘Fransen en Italianen zijn in augustus dicht. Ik kan dan mooi twee rustige maanden inbouwen. Ik ben dan niet per se weg, maar kan wel om drie uur ‘s middags besluiten om op de racefiets te stappen of naar het strand te gaan.’
Ook Michelle Manning van Bruggink & Van der Velden en tevens voorzitter van Stichting Jonge Balie Nederland wil juist graag haar zaken in de gaten houden om niet overvallen te worden als ze terugkomt van vakantie. Dit is mede ingegeven door de werkwijze bij haar vorige kantoor. ‘Daar zijn de faciliteiten gericht op bereikbaarheid en is het vrij normaal om tijdens vakanties mails te checken.’
Terwijl haar huidige (moderne) kantoor juist alle ruimte geeft om het anders te doen. Haar collega Paul Passenier is bijvoorbeeld al ver voor een vakantie bezig om alles goed te regelen: ‘Een goed vakantietestament en tijdige communicatie naar klanten zijn de sleutelwoorden om van een vakantie te kunnen genieten. Maak van tevoren een tabel met alle lopende dossiers en deadlines, zodat iemand makkelijk voor je waar kan nemen. En zorg dat je de processtukken al geschreven hebt. Je waarnemer hoeft ze dan alleen maar even voor je in te dienen.’
Kantoormores
Volgens coaches en deskundigen laat de manier waarop Passenier het doet zien dat verantwoord ontspannen toch best kan in de advocatuur. Maar de kantoormores zijn vaak bepalend, merkt Lenet Leusink, voormalig partner bij Baker & McKenzie en de initiatiefneemster van GroeiNU!, een trainings- en coachingsinstituut voor advocaten. Als een partner wel altijd bereikbaar is, denken medewerkers volgens haar dat een partner verwacht dat zij ook altijd bereikbaar zijn. ‘Er ontstaat vaak stress omdat medewerkers willen voldoen aan een verwachtingspatroon. Een kantoor moet daarom per sectie heel duidelijk zijn in wat er wordt verwacht en zich de vraag stellen of het echt nodig is dat iemand tijdens zijn vakantie bereikbaar is.’
Tegelijkertijd moet ontspanning ook geen roze olifant-principe worden, vindt Leusink. ‘Als je vindt van jezelf dat je niet aan je werk mag denken, dan denk je er de hele dag aan. Dat kan vluchtgedrag veroorzaken door bijvoorbeeld veel te veel activiteiten in te plannen of te drinken om maar niet aan het werk te denken. Voor dat soort mensen is het beter om jezelf even tijd te gunnen en na te denken over de vraag waarom je steeds aan werk denkt. En wat kun je eraan doen om te zorgen dat je het kunt loslaten?’
Vluchten in activiteiten is misschien geen goed idee, maar voor advocaten die moeilijk kunnen loslaten, is het wel belangrijk dat zij in hun vrije tijd actieve dingen doen. Activiteit geeft afleiding, zegt Ad Vingerhoets, hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Tilburg University. ‘Tijdens niets doen is de kans juist groot dat werkgerelateerde gedachten de kop opsteken. Persoonlijkheid speelt natuurlijk ook een rol: de een heeft het liefst alles zo voorspelbaar en controleerbaar mogelijk, die houden niet van verrassingen. Anderen gaan juist voor het onverwachte, het onbekende en het afwisselende.’
Vrijetijdsziekte
De Bloom adviseert net als Vingerhoets actief aan vakantievoorbereidingen te doen door na afloop van de laatste werkdag te sporten. ‘Het helpt om ‘vrijetijdsziekte’, waar volgens schattingen drie procent van de bevolking aan lijdt, tegen te gaan. In drukke werkperioden draait je lichaam op volle toeren en maakt energie aan om goed te functioneren. Als je dan stopt met werken, kan je lichaam deze energie niet kwijt. Dit kan ertoe leiden dat je je in de eerste dagen na een stressvolle periode ziek voelt. Door te sporten worden de stresshormonen sneller afgebouwd.’
Petra Slingenberg, partner bij Delissen Martens in Den Haag, is het voorbeeld van een advocaat die de tips van de deskundigen perfect opvolgt. Na een skiongeluk begin 2014 waarbij ze haar bekken brak, heeft ze het roer omgegooid en is ze naar eigen zeggen van ‘overleven’ naar ‘gezond leven’ gegaan. Dit betekent een aantal keer per jaar op vakantie, waarvan een keer voor langere tijd. ‘In de zomer neem ik vier weken vrij en dan ben ik ook echt weg. Het stuit op weerstand op kantoor, maar ik heb het nodig om stoom af te blazen en balans te vinden.’
Slingenberg, die ontspant door in haar gele Kever cabrio te toeren, geeft nog als tip mee om door het jaar heen te mediteren en aan mindfulness te doen. Hierdoor kom je beter in balans en dit geeft je ook tijdens vakanties meer rust. ‘En maak vooral wel tijd vrij voor vakanties, ook al zijn ze kort. Je neemt een break en creëert afstand. Reizen geeft je een bredere blik op je leven en dat helpt je ook in je praktijk.’
De belangrijkste tip die alle advocaten noemen, heeft te maken met timemanagement. Of je nu goed of slecht los kunt laten: zorg dat je goed plant, dat er achtervang is geregeld en dat er een lijst met de lopende zaken en deadlines is. En doe dit tijdig. Pas dan creëer je rust. Volgens Leusink een enorme open deur, maar het wordt nog te weinig opgevolgd. ‘De valkuil is dat mensen zeggen: ik ben toch bereikbaar, dus ik zie wel.’
En de gouden tip van partner Wiersma: ‘Bedenk dat niemand onmisbaar is, ook al denken wij advocaten dat vaak wel. Als er iets misgaat, wordt het altijd wel weer opgelost. Of je nu op je telefoon kijkt of niet.’
‘Maar,’ zegt Castelijn, ‘helemaal loslaten doe ik nooit, want de beste ingevingen krijg ik op de racefiets of als ik boven op een berg sta en dat is alleen maar fijn.’
Dit artikel verscheen in het Advocatenblad van juni 2016. De hele editie is hier te lezen.