De verzamelde beroepsorganisaties van advocaten hebben zich woensdagavond in de Tweede Kamer als één blok teweergesteld tegen de kabinetsplannen om te bezuinigen op de sociale advocatuur. Het voorstel van de commissie Wolfsen om het quotum aan gefinancierde rechtsbijstand te verlagen van 2000 naar 900 uur werd van nagenoeg alle kanten onder vuur genomen.
Tijdens een rondetafelgesprek liet de vaste Kamercommisie voor Justitie en Veiligheid zich uitgebreid informeren over het rapport van de commissie Wolfsen, waarin wordt aangedrongen op herziening van de rechtsbijstand. Ook commissievoorzitter Wolfsen gaf een toelichting. Alle ophef onder advocaten over de 900-puntengrens heeft hem verbaasd. Hooguit vijftien procent van de 8000 advocaten die werkzaam zijn in het stelsel, zit boven die grens, stelde hij. Zij moeten streven naar een ‘gezonde mix’ van driekwart gesubsidieerde klanten en een kwart betalende klanten, aldus Wolfsen. Volgens zijn rekensom komen ze dan uit op een totaal van 1200 declareerbare uren per jaar. ‘Op die manier kan een advocaat in een normale werkweek van 36 uur een normaal inkomen verdienen, vergelijkbaar met dat van een senior beleidsambtenaar.’
Namens de Nederlandse orde van advocaten bestempelde landelijk deken Bart van Tongeren de 900-puntengrens als ‘niet reëel en onacceptabel’. Voor rechtzoekenden komt er minder rechtshulp beschikbaar, waarschuwt de deken. ‘Dan krijg je de situatie dat een advocaat een cliënt moet doorverwijzen naar een buurman, omdat hij al 25 weken heeft gewerkt en aan zijn quotum zit.’
Het kabinet bedreigt de sociale advocatuur met een doodsteek, stelt Van Tongeren. Juist die sector die ‘gedreven door bevlogenheid’ zijn best doet om mensen te helpen die klem zitten, aldus de deken. ‘De sociaal advocaat moet ook leven, zijn kantoor draaiende houden en cursussen betalen.’
Reinier Feiner van de Vereniging Sociaal Advocatuur nam zichzelf als voorbeeld. ‘Ik verdien 50.000 per jaar en rijd in een Peugeot 206. Door alle bezuinigingen die vanaf 2007 zijn ingevoerd is de rek eruit. De eigen bijdrage voor cliënten moet omlaag en de vergoeding omhoog.’
Sociale advocaten kunnen niet eenvoudigweg een kwart betalende klanten werven, onderstreepte Feiner. ‘Sociale advocatuur is een specialisme. Ik kan niet zomaar andere dingen gaan doen.’
Volgens Wil Eikelboom van de Vereniging Asieladvocaten en –Juristen Nederland betekent de 900-puntengrens voor hem 15.000 euro omzetverlies per jaar. ‘Natuurlijk, een praktijk met deels betalende cliënten is gezonder, maar dat zit er bij asielzoekers niet in.’ De asielzoeker is ook de dupe, stelt Eikelboom. ‘Die kan maar beter binnenkomen in het voorjaar. In het najaar zijn alle specialisten op.’
Voor strafrechtadvocaten past de 900-puntengrens evenmin, benadrukte Erik Thomas namens de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten. ‘Wij leven in een georganiseerde chaos, waarbij je nooit weet wanneer je werkt. We kunnen ons niet vastpinnen op bepaalde uren. We moeten heel hard werken om 2000 punten te halen.’
Namens de jonge strafrechtadvocaten waarschuwde Eric Steller voor het opdrogen van nieuwe instroom. Steeds minder kantoren zullen bereid zijn jonge advocaten op te leiden, verwacht hij. ‘Er komen straks echt mensen zonder rechtsbijstand te zitten. Dat gaat wel over de allerzwaksten in de samenleving.’
Ook vanuit wetenschappelijke hoek is er felle kritiek op Wolfsen. Tom Barkhuysen, verbonden aan de Universiteit van Leiden en advocaat bij Stibbe riep de Kamer op zijn eerdere rapport te lezen over de rechtsbijstand. Volgens hem is het kabinet grondwettelijk verplicht burgers toegang te bieden tot gefinancierde rechtshulp. ‘Nederland, als één van de rijkere landen in de wereld, balanceert op het randje van wat nog aanvaardbaar is.’
De Tweede Kamerfracties leken gevoelig voor de massale weerstand van de diverse organisaties. ‘Wat moet er dan veranderen aan het stelsel, in het hypothetische geval dat de 900-puntengrens niet doorgaat?’, zo luidde één van de vragen.
Door Kees Pijnappels