Entertainment op een smaakvolle manier, gekoppeld aan advocaten die ‘mooieverhalenvertellers’ zijn. Eric de Vroedt (44) is regisseur van het toneelstuk RACE dat zich afspeelt op een Amerikaans advocaten-kantoor. ‘Advocaten opereren alsof ze schaken, van argument naar tegenargument.’
Door/Francisca Mebius Beeld/Gerhard van Rhoon
De witte, flamboyante, rijke zakenman Charles Strickland wordt beschuldigd van verkrachting van een zwarte vrouw. In de publieke opinie wordt hij helemaal afgebrand als seksist en racist. Hij laat zich vervolgens verdedigen door de zwarte advocaat Henry en diens witte confrère Jack. Op hun kantoor werkt ook een zwarte advocaat-stagiaire.
Het toneelstuk RACE heeft veel analogieën met de zaak van IMF-directeur Dominique Strauss-Kahn die in 2011 beschuldigd werd van verkrachting van een zwart kamermeisje. Puur toeval, want het stuk is twee jaar voor de DSK-affaire geschreven. ‘De verdediging van de advocaten die volgde op de beschuldiging van Strauss-Kahn ging niet over de vermeende verkrachting zelf, maar was erop gericht om het “zwarte” kamermeisje kapot en ongeloofwaardig te maken. Zo ook in RACE,’ vertelt De Vroedt vanuit zijn kantoor.
De Vroedt is sinds 1 september 2016 artistiek leider en regisseur bij het Nationale Toneel in Den Haag dat vanaf volgend jaar, na een fusie met twee theaters, Het Nationale Theater zal heten. Met RACE, de eerste voorstelling sinds zijn aantreden, wil De Vroedt het publiek laten zien dat toneel meer is dan het opvoeren van klassieke stukken als Shakespeare. ‘Toneel heeft te maken met het leven van nu, de maatschappij en de politiek. Dat wil ik in mijn nieuwe repertoire laten zien. RACE is voor die missie het ideale begin, omdat het een directe reactie is op de brede discussie over racisme. Het is de zwartepietendiscussie en de minder-minderdiscussie rondom Geert Wilders, maar dan op hoog niveau.’
Het spannende aan het stuk is volgens De Vroedt dat het zich volledig op het advocatenkantoor afspeelt en dat er alleen gepraat wordt over de zaak van de witte zakenman. Eerst speelt de vraag of de twee advocaten de zaak wel of niet moeten aannemen, vervolgens worden ze de zaak ‘ingerommeld’ door een iets te vlugge handeling van de zwarte stagiaire, en daarna ontspint zich een discussie over de zaak zelf. ‘Het interessante is dat de discussie zich gaandeweg verschuift naar alle onbewuste en bewuste racistische handelingen en motieven die spelen binnen het advocatenkantoor. Is de zwarte advocaat-stagiaire aangenomen omdat ze talent heeft? Was er sprake van positieve discriminatie? Of was het gewoon een lekker wijf? Er blijkt bijvoorbeeld dat de witte advocaat antecedentenonderzoek naar haar heeft laten doen voordat ze werd aangenomen, maar dat niet deed bij de witte sollicitanten.’
De Vroedt wil met het stuk laten zien dat mensen vaak denken progressief en vooruitstrevend te zijn, terwijl ze onbewust toch racistisch denken. ‘Hier in het theater denken wij ook dat we modern en kleurenblind zijn, maar vervolgens hebben we een totaal wit bedrijf en een totaal wit publiek. Dat zie je binnen veel groepen en ook bij advocatenkantoren zal dit spelen. In het stuk wordt de witte advocaat neergezet als de good guy die denkt vooruitstrevend te zijn door samen te werken met een zwarte partner. Ondertussen deelt hij de lakens uit en de zwarte advocaat conformeert zich hier altijd aan.’
Het stuk staat dicht bij de werkelijkheid, aldus De Vroedt. Als voorbeeld noemt hij de Amerikaanse presidentsdebatten. ‘In deze debatten wordt op allerlei manieren gespeeld met de waarheid. Ik denk zelfs dat het stuk nog een milde uitvoering is. Vaak is de werkelijkheid nog absurder. Neem de zaak van O.J. Simpson. Die werd tot één grote racismezaak gemaakt. In Nederland gebeurt dat ook steeds meer, vooral door de media.’
De Vroedt denkt dat de speelstijl die in RACE wordt gehanteerd veel te maken heeft met hoe advocaten opereren. Het stuk is geregisseerd alsof mensen een schaakspel spelen. Er wordt gepraat in zetten, van argument naar tegenargument enzovoort. ‘Dat heeft een link met een zeker cynisme van de rechtbank en advocaten. Namelijk dat argumenten uitgewisseld worden om iets te bereiken en dat je ze niet op tafel brengt omdat je er heel erg in gelooft. Als advocaat speel je misschien heel geëmotioneerd, maar dat is vaak alleen maar een schaakzet om in een proces een bepaald doel te bereiken.’
Het toneelstuk RACE is vanaf 1 november 2016 tot en met 14 januari 2017 in verschillende theaters in Nederland te zien. De Koninklijke Schouwburg in Den Haag, de Stadsschouwburg Utrecht en de Rotterdamse Schouwburg bieden advocaten een korting van 5 euro per ticket. Bestellen kan via de site van de betreffende theaters, met actiecode Advocaten. Ga voor meer informatie naar www.nationaletoneel.nl/advocatenblad.