Ruim negenhonderd juristen in het Verenigd Koninkrijk bellen jaarlijks naar de hulplijn van LawCare. De NOvA onderzoekt momenteel of de Nederlandse advocatuur ook behoefte heeft aan zo’n vertrouwenspersoon. Wat kunnen wij leren van het Verenigd Koninkrijk?
Door Francisca Mebius
Stress, angst, depressie, alcoholverslaving en pesten. Het levert psychische klachten op waar mensen niet graag over praten. Advocaten al helemaal niet, terwijl de hoge werkdruk en lange werkdagen de advocatuur juist tot een risicogroep maken. Het is niet voor niets dat volgens verzekeraars het aantal burn-outs onder advocaten gestaag stijgt.
De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) bekijkt mede daarom of binnen de Nederlandse advocatuur behoefte bestaat aan een vertrouwenspersoon waar advocaten met psychische klachten of andere persoonlijke problemen terechtkunnen. Bij dat onderzoek worden ook bestaande initiatieven in omringende landen betrokken, is te lezen in het jaarplan van de NOvA. LawCare in het Verenigd Koninkrijk is zo’n bestaand initiatief.
LawCare werd in 1997 opgericht, in eerste instantie vanwege de stijgende alcoholproblemen onder advocaten in Engeland en Wales. Inmiddels is de organisatie er voor alle problemen die te maken hebben met gezondheid en welzijn. LawCare is er niet alleen meer voor advocaten, maar richt zich op de hele juridische gemeenschap, inclusief rechtenstudenten, uit alle rechtsgebieden in het Verenigd Koninkrijk en Ierland. De dienst voorziet in een behoefte. In 2016 belden meer dan negenhonderd juridische professionals naar de hulplijn. Een stijging van twaalf procent ten opzichte van 2015. De website van de organisatie wordt maandelijks ruim vijftienhonderd keer bezocht. De stijging van het aantal telefoontjes toont volgens Elizabeth Rimmer, CEO van de organisatie, aan dat het taboe langzaam doorbroken wordt. LawCare krijgt meer bekendheid binnen de Britse juridische gemeenschap, die zo’n tweehonderdduizend juristen telt. ‘Het vergroten van de naamsbekendheid heeft voor ons extra prioriteit. We willen van het idee af dat praten over psychische problemen een taboe is. Het moet bespreekbaar worden, al helemaal op de werkvloer.’
Hoge werkdruk
Veruit de meeste juristen bellen omdat ze gebukt gaan onder stress. Bijna vier op de tien telefoontjes waren vorig jaar stressgerelateerd. Dat is volgens Rimmer niet vreemd. ‘Het beroep van advocaat en de cultuur die daarbij hoort kunnen heel veeleisend zijn. Lange dagen, een competitieve omgeving en het continu moeten voldoen aan de verwachtingen van cliënten en leidinggevenden, kunnen al snel leiden tot stress. Daarnaast wordt veel gebeld over stress binnen de relationele sfeer. Dat kan ook voortvloeien uit de hoge werkdruk.’
Andere redenen om te bellen zijn depressie, pesten, financiële problemen, alcoholisme, ethische kwesties en zaken als sterfgevallen, drugs, relatieperikelen en chronische ziekten. Opvallend: verreweg de meeste telefoontjes komen van vrouwen. Die tekenen voor bijna twee derde van het totaal. ‘We denken dat vrouwen eerder dan mannen geneigd zijn naar hulp te zoeken,’ verklaart Rimmer het verschil.
De eerste vraag die wordt gesteld aan een beller met stress of depressie is of hij of zij al een dokter heeft bezocht. ‘We zoeken uit of de beller is geadviseerd om een tijdje vrij te nemen van werk,’ zegt Rimmer. ‘Ook kijken we altijd of er een vrijwilliger is die dezelfde soort klachten heeft gehad voor een vertrouwd een-op-eengesprek. Dit geldt ook voor bellers die worden gepest. Zij worden daarnaast geadviseerd om te praten met zijn of haar leidinggevende.’
Een duidelijke trend is volgens Rimmer dat er steeds meer gebeld wordt over loopbaanontwikkeling. Dat percentage steeg van 4 in 2015 naar 11 in 2016. Het aantal telefoontjes over disciplinaire problemen daalde juist. Ook valt het Rimmer op dat er vaker gebeld wordt door jonge advocaten. ‘Wij proberen studenten en starters in het bijzonder te bereiken, omdat zij nog extra kwetsbaar zijn. Dat werpt dus z’n vruchten af.’
Werkwijze
Hoe gaat LawCare in zijn werk? De hulplijn is gratis en 365 dagen per jaar bereikbaar. De telefoon wordt altijd opgenomen door iemand die daarvoor is getraind. Doordeweeks zijn dat de zes medewerkers (drie fulltime en drie parttime). LawCare is een goed doel dat financieel ondersteund wordt door donaties van verschillende juridische instellingen in het Verenigd Koninkrijk. In de weekenden maakt LawCare gebruik van twintig professionals die op vrijwillige basis vanuit huis bereikbaar zijn voor juristen met problemen.
Daarnaast zijn er ongeveer tachtig vrijwilligers verbonden aan LawCare die een-op-eengesprekken voeren. ‘Een advocaat met een alcoholprobleem kunnen we bijvoorbeeld in contact brengen met iemand die hetzelfde heeft meegemaakt en van zijn verslaving af is. Vervolgens wordt er zo snel mogelijk met de nieuwe contactpersoon, die in een database staat, een belafspraak gemaakt,’ zegt Rimmer. ‘De vrijwilligers zijn allemaal juristen of ex-juristen vanwege pensionering of een carrièreswitch.’
Ex-advocaat Angus McNicol (61) uit Topsham Exeter Devon is een van de twintig vrijwilligers. Twaalf keer per jaar heeft hij weekenddienst voor LawCare. ‘Op die dagen zit ik ongeveer zes uur achter de telefoon. Over het algemeen wordt er twee à drie keer per dag gebeld. De gesprekken duren tussen de 30 tot 45 minuten.’
McNicol belde ooit zelf naar de hulplijn vanwege stress en depressies. In 1981 begon hij als advocaat, aanvankelijk bij een relatief klein kantoor genaamd Sargent & Probert. Toen het kantoor na een fusie in 2000 opging in Foot Anstey en veel groter werd, bekroop McNicol langzaamaan een onbestendig gevoel. ‘Ik kreeg steeds meer het idee dat ik minder gewaardeerd werd. Ik was ervan overtuigd dat ik een vijftigurige werkweek moest blijven maken om enigszins gewaardeerd te worden. Bovendien realiseerde ik me dat mijn rol binnen het kantoor verre van cruciaal was.’
De zorgen over zijn toekomst binnen Foot Anstey leidden uiteindelijk tot heftige paniekaanvallen, depressies en slapeloze nachten. ‘Op kantoor zei ik er niets over, omdat ik dacht dat dat een zwaktebod zou zijn en het einde van mijn carrière zou betekenen. Mijn vrienden en indirecte familie wisten ook van niets. In 2011 kwam ik noodgedwongen thuis te zitten met een depressie, maar ik was vastbesloten om zo snel mogelijk weer fulltime aan het werk te zijn.’
Het liep anders. McNicol belde met LawCare en hij werd doorverwezen naar een Londense advocaat. Die stond hem drie maanden lang bij. ‘Het heeft me enorm geholpen om met een collega-advocaat te praten die hetzelfde had meegemaakt. Zij is na haar herstel weer aan de slag gegaan als advocaat. Ik heb mede door de gesprekken met haar voor een carrièreswitch gekozen. Ze liet me inzien dat je met de opleiding rechten en al die jaren ervaring als advocaat ook veel andere nuttige zaken kunt doen dan het pure, veeleisende advocatenwerk.’ Naast het vrijwilligerswerk voor LawCare richt McNicol zich nu op fondsenwerving en het vinden van sponsoren voor evenementen. Ook is hij trustee bij het Exeter Dispensary and Aid-in-Sickness Fund.
Taboe
McNicol koos voor een andere carrière, maar er zijn binnen het Verenigd Koninkrijk ook genoeg voorbeelden te vinden van advocaten die wel bij hun carrière in de advocatuur blijven. Jonathan de Lance-Holmes, partner bij Linklaters, heeft ondanks zijn angstaanvallen en depressies, die zo’n twintig jaar geleden begonnen en resulteerde in een burn-out en maanden thuiszitten, nooit getwijfeld aan zijn baan als advocaat bij Linklaters.
‘In de jaren negentig was het taboe op dit soort psychische klachten nog veel groter dan nu. Ik denk dat mijn situatie voorkomen had kunnen worden als dit taboe er niet was geweest. We zijn nu veel verder en mijn kantoor doet veel meer aan welzijn, maar mensen met problemen zijn nog steeds terughoudend in het delen van hun verhaal. Dat moet doorbroken worden. Praten over je problemen met mensen op de werkvloer en via LawCare kan het verschil maken.’
Dat is nu precies waar LawCare volgens Rimmer om draait. ‘Wij luisteren en proberen te begrijpen wat het probleem van de beller is. Uiteraard komen we als het kan ook met suggesties om het probleem op te lossen, maar het allerbelangrijkst is dat we luisteren. Alleen het praten over problemen kan al zoveel helpen.’
Dit artikel verscheen in het Advocatenblad van maart 2017. De hele editie is hier te lezen.