De consultatieperiode voor het Wetsvoorstel duurzaam stelsel rechtsbijstand loopt morgen af. Met het wetsvoorstel wordt het stelsel met behulp van meerdere maatregelen herijkt. De vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) vreest dat met de invoering de toegang tot het recht voor diegenen die aangewezen zijn op gesubsidieerde rechtsbijstand niet meer gewaarborgd is.
Volgens de vFAS moet er bij de behandeling van echtscheidingszaken en familierechtzaken in het algemeen worden ingezet op hoogwaardig specialistische familierechtadvocaten en scheidingsmediators. ‘Zij moeten door middel van het zoeken van het overleg en het zo mogelijk en waar mogelijk treffen van een regeling worden beloond,’ aldus Dianne Kroezen en Augusta van Haga, respectievelijk voorzitter en bestuurslid van de vereniging.
Een van de maatregelen uit het voorstel is het invoeren van een versterkte eerstelijnsvoorziening voor rechtsbijstand, belast met de verlening van aanvullende rechtshulp aan rechtzoekenden. Hiermee krijgt het Juridisch Loket meer werkzaamheden. Geen goed idee, vindt de vFAS. ‘De verhoogde complexiteit en de veelheid aan zaken, die geregeld moeten worden, maken dat de oriëntatiefase zich niet leent voor het geven van een op-maat-advies door het Juridisch Loket,’ zegt Kroezen. ‘De ingewikkelde materie bij echtscheidingszaken laat het geven van reële inschattingen in een oriëntatiegesprek bij een eerstelijnsvoorziening niet toe.’
Advocaat Gea Brokking-Van Alphen van Brokking Advocatuur & Mediation in Valkenswaard vraagt zich in haar reactie op de consultatie af welke mate van professionaliteit aanwezig is bij de Juridisch Loketten. Ook vraagt zij zich af wie verantwoordelijk is voor de inhoud en de gevolgen van de adviezen van de loketten. ‘De advocatuur kent een tuchtcollege en een verplichte beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Hoe zijn deze belangen gewaarborgd bij het Juridisch Loket?’
Een andere maatregel waar het wetsvoorstel in voorziet, is het betrekken van het gezinsinkomen bij het vaststellen van de draagkracht van de rechtzoekende in echtscheidingszaken. Ook krijgen rechtsbijstandsverleners te maken met kwaliteitstoetsen en wordt er een trajecttoevoeging voorgesteld voor de verlening van rechtsbijstand in meer dan één zaak en meer dan één instantie voor echtscheiding en multiproblematiek.
Volgens de vFAS leidt het bepalend zijn van het gezinsinkomen voor de vraag of een rechtzoekende in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand tot ‘een zeer ongewenste afhankelijkheid van de toekomstige ex-partners’. Kroezen: ‘Daarnaast wordt met deze maatregel een nieuw potentieel conflict tussen de echtgenoten opgeworpen, terwijl het zoeken van overleg om een voor de toekomst duurzame oplossing te bereiken juist prioriteit dient te zijn.’
De trajecttoevoeging komt volgens Kroezen neer op een bezuinigingsmaatregel. ‘De gespecialiseerde advocaat kan zich zo’n zaak eenvoudigweg niet meer veroorloven, aangezien dat betekent dat men ver beneden de kostprijs moet gaan werken. Een trajecttoevoeging heeft daarbij tot consequentie dat een advocaat jarenlang, gemiddeld twee tot drie jaren, zal moeten wachten op de vaststelling van de hem toekomende vergoeding.’
De conclusie van de vFAS is dat wanneer de trajecttoevoeging wordt ingevoerd, kwalitatief goede rechtsbijstand aan een rechtzoekende die aangewezen is op een toevoeging niet meer verstrekt kan worden. ‘Daarmee komen de rechtsbeginselen van onze rechtstaat, zoals toegang tot de rechter voor eenieder, ernstig in het gedrang.’
Advocaat Merijn de Jong van Inigo Advocaten in Rotterdam is het hiermee eens, blijkt uit zijn reactie op de consultatie. ‘Wanneer advocaten het bereik van hun toevoegingen niet kunnen overzien, zullen ze die zaken niet meer aannemen. Advocaten in de gefinancierde rechtsbijstand werken al vele uren min of meer gratis. Als daar nog meer uren aan worden toegevoegd, zullen advocaten op grote schaal afhaken en stort het stelsel in.’
Consultatiereactie NOvA
In reactie op het ter consultatie voorgelegde wetsvoorstel uit de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) haar zorgen. Zo wordt het onredelijk geacht om bij een echtscheiding van de toekomstige ex-partners een kostendekkende eigen bijdrage te verlangen: ‘Dergelijke financiële drempels zijn niet bevorderlijk voor een toch al lastig afwegingsproces bij scheiding. De NOvA wil eerst het eindrapport van de Commissie van der Meer afwachten, voordat er verdere stappen worden ondernomen voor wat betreft de trajecttoevoeging, aanpassing van het puntentarief, vervallen van de administratieve vergoeding en een verlaagde puntengrens. Het wetsvoorstel ademt nu volgens de NOvA ‘een sfeer van wantrouwen uit tegen de advocatuur’.