Van alle landen in Europa stopt Nederland het snelst en het vaakst mensen in voorlopige hechtenis, ook steeds vaker ten onrechte. ‘Ik lig daar niet wakker van’, zegt Fred Teeven tegen De Groene Amsterdammer.
‘Als je te hoge straffen oplegt, heb je alleen last van de NRC, en een handjevol beroepscolumnisten. Als je te laag straft, heb je van zeventig procent van Nederland last,’ aldus de oud-staatssecretaris van Veiligheid & Justitie.
In het verkiezingsjaar 2012 won de VVD mede dankzij het harde veiligheidsbeleid van Opstelten en Teeven weliswaar tien zetels, maar moest toch met de PVDA gaan regeren. En die was tegen minimumstraffen. ‘Verdere verstrenging van het strafrecht zat er op dat moment niet meer in,’ zegt Teeven. ‘Toen heb ik me toegelegd op de bezuiniging op de advocatuur. Het is een andere manier om hetzelfde effect te bereiken. Als je aan een advocaat niet al te veel tijd geeft om aan een verdachte te besteden, dan wordt het ook niet zo veel, die verdediging.’
De voorlopige hechtenis werd in 2014 onder het bewind van Teeven uiteindelijk toch uitgebreid. Aanleiding: de aanvallen van hulpverleners. ‘Ik heb het slachtofferbeleid gebruikt als rechtvaardiging om mensen langer in voorarrest te houden. Het OM had daar behoefte aan, en de politie ook. En in de maatschappij hoorde je ook: “Die mensen die vastzitten voor geweldsdelicten, die zijn veel te snel weer op straat.” Het achterliggende idee was, en daar hebben wij een politiek punt van gemaakt, dat rechters veel te slap straffen. Dat vond ik al vijftien jaar.’
De voorlopige hechtenis staat echter op gespannen voet met het principe dat iedereen onschuldig is tot het tegendeel is bewezen, zeker omdat er lichtere middelen ter beschikking staan: een waarborgsom, inleveren van het paspoort, huisarrest of een elektronische enkelband. Het leidt dan ook tot extra schadeclaims, in 2015 bijna dertig miljoen. ‘Ik lig daar niet wakker van’, aldus Teeven. ‘Elke dag dat we zo’n verdachte te pakken hebben kan ook een voordeel zijn. En het is ook zo dat als iemand wordt vrijgesproken, dat nog niet wil zeggen dat hij het niet heeft gedaan. De echte koude vrijspraak is niet boven de twee procent.’