Juridische documenten op Google-snelheid doorzoeken; met de nieuwe zoekmachine van de Rotterdamse startup LexIQ komt dat een stuk dichterbij. Martin van Hemert, medeoprichter van het bedrijf, denkt daarmee tegemoet te komen aan de vraag naar efficiëntie en tijdsbesparing.
Door Sylvia Kuijsten
De nieuwe tool is eind juni beschikbaar. Het is een website waar rapportjes kunnen worden opgevraagd over onder andere ontwikkelingen in de jurisprudentie en prestaties van advocaten, rechters en instanties. Momenteel is de jurisprudentie van alle rechtsgebieden binnen het civiel recht geanalyseerd. De komende tijd zullen de rechtsgebieden verder worden uitgebreid en onderverdeeld in sub-rechtsgebieden. ‘Zo worden straf- en bestuursrecht toegevoegd en krijgt bijvoorbeeld het rechtsgebied intellectueel eigendom een onderverdeling in auteursrecht, octrooirecht en merkenrecht,’ geeft Van Hemert aan.
Het doel is om een analyse te kunnen doen op basis van bepaalde componenten, zoals trefwoorden en zinsneden, met betrekking tot de uitkomst van een zaak. Het gaat Van Hemert daarbij met name om de efficiëntieslag. ‘We willen meer informatie uit jurisprudentie halen dan tot nu toe bekend was of wat veel tijd kost om naar boven te halen.’
Data plukken
Voor de zoekmachine is de jurisprudentiedatabank van de Rechtspraak gebruikt. Op basis van kunstmatige intelligentie is op die data een algoritme toegepast, waardoor er tot in detail informatie uit zoekresultaten kan worden gehaald. Bij traditionele mogelijkheden zoals Kluwer Navigator en Legal Intelligence is het vinden van benodigde jurisprudentie redelijk tijdrovend en zijn niet alle resultaten relevant. Dat kan volgens Van Hemert beter. ‘Ten tijde van het opzetten van deze zoekmachines waren de mogelijkheden van nu er simpelweg nog niet. De rekensnelheid was nog niet goed genoeg, dat is echt een ontwikkeling van de laatste tijd. Ze hebben een prachtige database, dus als ze slim zijn, spelen ze in op deze nieuwe technologische ontwikkelingen.’
Het gebruikte algoritme is opgesteld aan de hand van een aantal zaken die LexIQ graag uit de jurisprudentiedata wil halen. ‘Dat zijn de namen van partijen, de rechter, de instantie, het rechtsgebied, de procesduur en kosten. Ook willen we zien of een zaak wordt toegewezen aan eiser of verweerder.’
Glazen bol
Kun je met de tool de uitkomst van rechtszaken voorspellen? Van Hemert mijdt dat woord. ‘Ik spreek liever over een indicatie geven. Dus kijken wat bij vergelijkbare zaken de uitkomst was, welke argumenten zijn gebruikt en op basis daarvan een beeld krijgen van de uitkomst.’
De zoekmachine bestaat momenteel uit de onderdelen advocaten, rechters, rechterlijke instanties en een indicatie geven van de uitkomst van een rechtszaak. Na het aanklikken van een van de categorieën kunnen verschillende filters worden ingevuld en geselecteerd. Zo zijn er rankings over het aantal gewonnen zaken per advocaat, is er detailinfo beschikbaar over advocaten (denk aan naam, kantoor, aantal zaken) en worden bijbehorende – klikbare – ECLI’s vermeld. Verder is te achterhalen of een advocaat vooral namens eiser of verweerder optreedt, hoeveel eisen de advocaat aanvoert en hoeveel er daarvan door de rechter worden toegewezen. Ook kunnen gemiddelde proceskosten en procesduur worden opgevraagd. Deze gegevens worden afgezet tegen het gemiddelde.
Voor rechters en rechterlijke instanties geldt een soortgelijke opzet. Zo kan per rechter worden bekeken hoeveel zaken hij heeft behandeld, waar hij werkt en hoeveel zaken hij aan eiser of gedaagde toewijst. Ook hier wordt de gemiddelde procesduur vermeld, net als informatie over de hoeveelheid vonnissen die in hoger beroep in stand is gebleven. Bij rechterlijke instanties is met name de procesduur interessant. Zo blijkt dat bijvoorbeeld de Rechtbank Gelderland van kop tot staart gemiddeld 83 dagen besteedt aan een arbeidszaak.
‘Een advocaat krijgt van een cliënt vrijwel altijd twee standaardvragen: wie is de rechter en wat voor advocaat hebben we tegenover ons? Die informatie is nu eenvoudiger te verkrijgen, waardoor een advocaat gemakkelijker een strategie kan bepalen,’ zegt Van Hemert.
Ook interessant: door de onlinemachine is het mogelijk om te kijken in hoeverre rechters door de jaren heen anders zijn gaan beslissen. ‘Neem bijvoorbeeld de term misleiding in het intellectueel eigendomsrecht. Daar zie je goed terug dat een argument van partijen over die term jaren geleden vrijwel altijd standhield. Nu is dat niet meer het geval.’
Kinderschoenen
De zoekmachine en naam van start-up LexIQ zijn bedacht door Reinoud Baker en Michael van der Cammen, beiden onlangs afgestudeerd aan TU Delft en Raphael Spaans, afgestudeerd Business Information Management aan Rotterdam School of Management. Zij deden afgelopen jaar mee aan de jaarlijkse Legal Innovation Challenge van het Amsterdamse advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek, waar ze tot de finale wisten te komen. Toen LexIQ op de markt moest worden gebracht, kwamen ze terecht bij Van Hemert en diens collega Evert-Jaap Lugt, directeur van start-upfabriek Yes!Delft. ‘Het project wordt met eigen middelen gefinancierd,’ aldus Van Hemert. ‘Mocht dat in de toekomst nodig zijn, dan kijken we verder naar andere financierders.’
De afgelopen maanden bezochten Van Hemert c.s. verschillende Zuidas- en kleinere kantoren om hun concept te testen. ‘Je merkt dat met name de grotere kantoren interesse hebben. Zij vinden het interessant om te kijken hoe hun advocaten onderling presteren en hoe ze het in vergelijking met andere kantoren doen.’ Ook andere organisaties, zoals rechtsbijstandverzekeraars en universiteiten hebben interesse getoond.
Factuurtje
Iemand die gegevens uit LexIQ wil gebruiken, kan de resultaten opvragen via een rapportje. ‘Net zoals je dat bij Google doet. Deze worden verwerkt in een pdf-bestand en dat reken je af,’ legt Van Hemert uit. ‘Als je onbeperkt onze databank zou kunnen leegtrekken, is de kans dat je terugkomt om nog een rapportje te kopen natuurlijk nihil.’ Dat die optie er in de toekomst wel komt, sluit Van Hemert overigens niet uit. ‘Het gaat nu echt om een allereerst product zodat de markt kennis kan maken.’ Een rapportje gaat tussen de 20 en 50 euro kosten. Kantoren die dat regelmatig willen afnemen, kunnen een abonnement nemen. Afrekenen gaat via iDeal of een traditionele nota. ‘We hebben gemerkt dat advocaten toch graag gewoon een factuurtje ontvangen in plaats van flitsende betalingsmogelijkheden.’
Wat zijn de verwachtingen van Van Hemert? ‘Onze zoekmachine maakt het werk van advocaten efficiënter en sneller. Verder kan de advocaat cliënten meer informatie geven over slagingskansen van de zaak.’ Het zou daarnaast zomaar kunnen dat partijen sneller om de tafel gaan zitten als ze aan de hand van statistieken kunnen zien dat hun zaak een langlopend proces bij de rechter zal worden. ‘Ons product kan op die manier de rechtspraak en advocatuur veranderen en wellicht leiden tot meer mediation.’
Dit artikel is verschenen in het Advocatenblad van juni 2017. De hele editie is hier te lezen.