Advocaten en andere beroepsgroepen kijken teveel naar de letter van de wet als ze fiscale constructies voor bedrijven en personen opzetten. Er is te weinig oog voor de geest van de wet.
Die conclusie trekt de parlementaire ondervragingscommissie Fiscale constructies. Die commissie werd ingesteld naar aanleiding van de onthulling uit de Panama Papers, die beschreven hoe vermogende particulieren en bedrijven geld proberen weg te sluizen. De commissie hield de afgelopen weken openbare verhoren met vertegenwoordigers van de belastingdienst, trustkantoren, fiscalisten, en toezichthouders. Daarbij kwam de rol van de advocatuur ook aan de orde.
In haar eindverslag concludeert de commissie dat de beroepsgroepen die betrokken zijn bij fiscale constructies vooral een papierenwerkelijkheid scheppen. ‘Met gebruik van belastingadviezen en de diensten van trustkantoren kan aan wettelijke vereisten worden voldaan, zonder dat hierbij de geest van de wet in acht wordt genomen.’
Belangen bij fiscale constructies
Volgens commissievoorzitter Henk Nijboer (PvdA) kijken de beroepsgroepen met een erg legalistische blik naar de constructies. ‘Ze kijken allemaal naar de eigen grenzen, zonder dat iemand naar het geheel kijkt. Je kunt je afvragen of dat niet ongewenst is.’
Vooral fiscalisten hebben volgens Nijboer een belangrijke rol bij het opzetten van belastingconstructies. ‘Ze zetten de structuren op, komen met de bouwtekening.’ Trustkantoren voeren ze dan uit. De commissie laat het verder aan de Tweede Kamer om met initiatieven te komen om belastingontwijking of –ontduiking te voorkomen.
De Nederlandse Bank (DNB), de toezichthouder op de trustkantoren, heeft de commissie laten weten dat de norm van maatschappelijke betamelijkheid in de Wet toezicht trustkantoren misschien breder toegepast moet worden. Beroepsgroepen die klanten aanbrengen bij trustkantoren, zoals advocaten, zouden er ook onder kunnen vallen.
Tijdens de verhoren kwam emeritus hoogleraar notarieel recht Martin Jan van Mourik met het voorstel een ‘Chinese muur’ op te trekken tussen advocatuur en notariaat. Dat kan voorkomen dat notarissen op een kantoor teveel ‘aan de leiband’ van advocaten lopen.