Bijna elk zichzelf respecterend advocatenkantoor zegt dat het innovatief is, maar is er binnen de advocatuur wel voldoende innovatie? Dat vraagt Scipio van der Stoel van het Amsterdamse legal search bureau Zumpolle Van der Stoel zich af in onderstaande opinie. Is de veranderingsbereidheid om echt innovatief en een game changer te willen zijn in voldoende mate aanwezig? En wordt hier ook stelselmatig op gestuurd?
‘Als een advocatenkantoor op langere termijn concurrerend wil blijven, dan zal er serieus en met overtuiging in innovatie geïnvesteerd moeten worden. De meer sophisticated cliënten verlangen dat al en de overige zullen snel volgen. Verder is er in hoog tempo concurrentie in aantocht van buiten de advocatuur. Incidenteel zie je al goede voorbeelden van vernieuwing in de advocatuur, maar het tempo ligt naar mijn smaak te laag.
Omgevingsfactoren voor innovatie bij advocatenkantoren veelal niet ideaal
Advocatenkantoren blinken doorgaans niet uit in lange termijn visie. De winst wordt elk jaar uitgekeerd aan de partners en moet bij voorkeur elk jaar groeien. De oudere generatie partners heeft weinig baat bij heftige lange termijn investeringen. De fee earners worden afgerekend op hun declarabele uren en het binnen brengen van nieuw werk en niet op hun goede ideeën. Er bestaat vaak een houding van ‘’waarom iets veranderen dat al jaren goed gaat’’. Voor sommige –min of meer- commodity achtige diensten wordt nog steeds grif betaald. Van technologie heeft de gemiddelde advocaat vaak weinig kaas gegeten.
Het is gemakkelijker nieuwe inzichten en ideeën met scepsis te ontvangen en af te schieten dan ze te omarmen. Uit een recent onderzoek van Altman Weil blijkt dat de meerderheid van de partners van de Amerikaanse advocatenkantoren met 50 of meer advocaten niet echt openstaat voor verandering. In Nederland zal dat weinig anders zijn vrees ik. Kortom, de cultuur om te veranderen zit niet echt in de genen van het gemiddelde advocatenkantoor. Zie ook de mooie en herkenbare (recente) column van Jurriaan Mensch in de Advocatie over de houding van partners ten opzichte van innovatie.
Cliënten verlangen meer efficiency in dienstverlening
General Counsels (en natuurlijke andere inkopers) verlangen bij de inkoop van juridische diensten in toenemende mate meer efficiency. Dit wordt natuurlijk gedreven door de wens om de kosten van “legal spend” te verminderen. Ook weer uit een rapport van Altman Weil blijkt dat General Counsels zich zorgen maken over het gebrek aan innovatie en veranderingsbereidheid bij advocatenkantoren. Advocatenkantoren zullen steeds vaker geconfronteerd worden met kritische cliënten die meer innovatie verlangen in de dienstverlening. Je zou zeggen dat dit een behoorlijke aansporing is om zaken rigoureus anders te doen.
Opkomst nieuwe concurrenten
Van oudsher concurreerde een advocatenkantoor alleen met de andere advocatenkantoren. Dit speelveld is rap aan het veranderen. Sinds een aantal jaren zijn de Big 4 organisaties weer hard aan de slag om hun “legal” diensten wereldwijd (verder) in de markt te zetten. Qua omvang kunnen zij zich al meten met de grotere mondiale kantoren en hun groeiambities zijn zeker nog niet over. Belangrijker nog is dat bij de Big 4 organisaties innovatie meer in het DNA zit, er meer technologische kennis in huis is en meer fondsen beschikbaar zijn om te investeren in innovatieve producten en diensten.
Daarnaast zijn de Legal Tech bedrijven in opkomst. Vaak start ups, maar soms ook onderdeel van grote software bedrijven/ ICT dienstverleners (zie ook het Legal tech-artikel ‘Minder maatpak, meer confectie‘ van het FD). Deze clubs gaan voor extra concurrentie zorgen, zeker waar het meer routineuze/ commodity achtige en procesmatige werk betreft.
Wat zouden advocatenkantoren moeten doen om innovatiever te zijn?
Uit het bovenstaande zou je kunnen denken dat ik zeer sceptisch ben over de kansen van advocatenkantoren om daadwerkelijk innovatief te zijn. Dat ben ik echter niet. Advocatenkantoren hebben zeer veel (juridische) kennis in huis. Daarnaast hebben zij een goede band met hun cliënten. Dit is een uitstekend platform en een voorsprong op de niet traditionele concurrentie. Om te voorkomen dat deze voorsprong remmend werkt zou ik – op basis van wat ik hoor en lees – de volgende suggesties willen doen (die zeker niet uitputtend zijn):
- Zorg dat er daadwerkelijk een kantoor-brede cultuur van innovatie ontstaat.
Investeer serieus in innovatie, trek het budget niet in als het wat minder gaat, neem af en toe een mislukking voor lief en vier de successen, beloon de innovators en het out of the box denken, neem innovatie mee in beoordelingsprocessen, benoem een chief innovation en/of een innovation board zoals enkele kantoren dat al doen met een serieus budget; betrek alle lagen; zie innovatie als een kritische succesfactor. Neem het op in je kantoorcultuur. Partners moeten voorop in de strijd gaan en als rolmodellen functioneren. - Investeer in en gebruik versnelde nieuwe technologie.
Zorg dat je kantoor vooruitstrevend is bij de inzet van nieuwe technologieën in plaats daarvoor bang te zijn; probeer deze ook daadwerkelijk te gebruiken; - Automatiseer de meer routineuze processen in hoog tempo.
Kantoren komen (op termijn) niet meer weg met het (in de ogen van de cliënt) commodity achtige werk voor de hoofdprijs weg te zetten; een goed voorbeeld hiervan is due diligence; - Zoek samenwerking met andere partijen.
Zoek samenwerking met andere partijen om oplossingen te bedenken voor cliënten van uit een breder perspectief; bijvoorbeeld met een Legal Tech start up of een grote ICT dienstverlener; technologie ontsluit onvermoede nieuwe product/marktcombinaties. - Investeer in ICT training en awareness van de fee earners.
Fee earners moeten niet alleen juridisch getraind worden maar moeten daarnaast ook leren om beter en efficiënter met technologische tools om te gaan of om data te interpreteren; - Leg je oor te luister bij cliënten.
Zoals hierboven vermeld zijn cliënten maar zeer matig tevreden over de innovatiekracht van advocatenkantoren. Luisteren en inspelen op de wensen en behoeften van cliënten op dit gebied lijkt cruciaal.’