Het hoger beroep in zaken rondom echtscheidingen en alimentatie wordt afgeschaft. Daar gaat althans de Raad voor de Rechtspraak in zijn begrotingsvoorstel 2018 vanuit. Volgens de Rechtspraak neemt het aantal civiele rechtszaken bij de gerechtshoven daardoor de komende jaren af met 2 procent per jaar. Het Ministerie van Justitie zegt echter geen concrete plannen daartoe in de maak te hebben.
Volgens de prognose van de Rechtspraak neemt door de maatregel het aantal civiele zaken bij de gerechtshoven af van ongeveer 13.700 dit jaar naar circa 12.000 in de komende jaren. Die daling wordt overigens op papier in één jaar gerealiseerd. In feite betreft het daarmee een afname van ruim 12 procent. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie gaat op grond van eerdere prognoses juist uit van 14.500 civiele zaken bij de gerechtshoven. Per saldo denkt de Rechtspraak dat in 2018 10 miljoen euro minder nodig is voor hoger beroep in civiele zaken. De kosten van een hogerberoepzaak bedragen bijna 4.000 euro.
Bij de lagere rechtbanken is juist meer geld nodig, schrijft de Rechtspraak in zijn begroting. Hoewel het aantal zaken daar de komende jaren naar verwachting slechts licht stijgt is er jaarlijks 10 tot 20 miljoen euro meer nodig dan begroot. ‘Indien onvoldoende financiële middelen beschikbaar komen om de verwachte zaken af te doen ontstaan achterstanden en lopen de doorlooptijden sterk op. Dat is schadelijk voor de rechtsstaat en belemmert het goed functioneren van de economie’, waarschuwt de raad. ‘De Rechtspraak moet dan ook over voldoende capaciteit kunnen beschikken om de verwachte instroom aan zaken af te doen binnen de thans geldende termijnen.’ Het begrotingsvoorstel van de Rechtspraak is onderdeel van de Miljoenennota die het kabinet op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Verrast
De vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) toont zich verrast. Voorzitter Dianne Kroezen zegt niet bekend te zijn met het plan om hoger beroep af te schaffen. ‘Dat is nieuw voor mij. Wil je dat afschaffen, dan heb je toch echt een wetswijziging nodig en daar is mij niets van bekend. Dit lijkt me niet iets wat op korte termijn te realiseren is.’
Een woordvoerder van de Rechtspraak zegt ter toelichting dat het hier geen plan betreft van de raad, maar dat het uit de koker van het Ministerie van Veiligheid & Justitie komt. ‘Het betreft een beleidsvoornemen van de minister, onderdeel van de taakstelling zoals die is opgenomen in de begroting van 2017. Daarin wordt gesproken van een slagvaardiger civiele rechtspleging en een bezuiniging van 14 miljoen euro. Zo’n beleidsvoornemen heeft natuurlijk gevolgen voor de organisatie en financiële huishouding van de Rechtspraak. Die hebben we inzichtelijk gemaakt in het begrotingsvoorstel.’
Het Ministerie van Veiligheid & Justitie laat echter weten ‘geen concrete plannen of wetsvoorstellen’ in de maak te hebben. Mogelijk is deze maatregel enkele jaren geleden ter sprake gekomen, maar die heeft niet tot verdere uitwerking geleid, zegt een woordvoerder. Volgens haar is wel duidelijk dat de vele procedures bij complexe scheidingen ‘een bron van ellende’ zijn. ‘Daarom wordt gekeken hoe de procedures rondom vechtscheidingen, van begin tot eind, zo kunnen worden ingericht dat zij bijdragen aan het de-escaleren van het conflict. Uiteraard zullen alle stakeholders tijdig worden betrokken als dit tot wetgevingsinitiatieven leidt.’
Geen voorstander
De woordvoerder van de Rechtspraak benadrukt dat de Rechtspraak geen voorstander is van afschaffing van hoger beroep bij echtscheidingen en alimentatiezaken. ‘Als het wetsvoorstel in consultatie komt, zullen we dat waarschijnlijk geen goed idee vinden. Ik kan me voorstellen dat we niet positief gaan adviseren.’
De Nederlandse orde van advocaten heeft het ministerie gevraagd opheldering te verschaffen over het ‘bommetje’ in de begroting van de Rechtspraak. ‘Afschaffen beroep bij echtscheiding is een ingrijpende en ongewenste maatregel. Onbegrijpelijk dat deze besparingen sluipenderwijs zijn ingeboekt,’ aldus de NOvA op Twitter.