De familierechtadvocaten van de vFAS hebben sinds kort hun eigen gedragsregels. Feitelijk is het een erecode, zonder stok achter deur.
Door Francisca Mebius
Transparant, oplossingsgericht, constructief, respectvol, zorgvuldig, betrokken en inlevend. Dat zijn de kernwaarden die volgens de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) specifiek voor alle familierechtadvocaten gelden. De algemene ledenvergadering van de vereniging stemde begin juni in met een gedragscode waarin deze kernwaarden zijn verwoord en die naast de bestaande gedragsregels voor alle vFAS-advocaten geldt. Het eindstation van een proces dat zo’n drie jaar geleden van start ging. Het aantal toenemende signalen van leden over de noodzaak van een dergelijke code was de directe aanleiding.
‘Er bereikten ons steeds meer berichten dat familierechtadvocaten in een echtscheidingsprocedure, onder wie ook leden van de vFAS, zich niet altijd gedragen zoals een advocaat in een familierechtelijk geschil betaamt,’ vertelt Linda Küppers, bestuurslid bij de vFAS en familierechtadvocaat bij Küppers & Odekerken advocaten in Breda. ‘Het gaat dan over de harde wijze waarop een procedure gevoerd wordt, over onprettige bejegening naar de advocaat van de tegenpartij en over het feit dat advocaten direct een procedure starten zonder eerst te proberen er in onderling overleg uit te komen met het belang van het kind voorop.’
Commissie gedragsregels
Voor het opstellen van een code was volgens Küppers snel draagvlak onder de leden. ‘Mensen met kinderen blijven ook na een echtscheiding aan elkaar verbonden. Dat komt niet voor in andere rechtsgebieden en dat maakt het werk van familierechtadvocaten uniek en de eisen aan familierechtadvocaten zeer specifiek.’ Tijdens de algemene ledenvergadering in 2015 werd besloten om een commissie op te richten die zich bezig moest gaan houden met het vormgeven van een dergelijke code.
Er moesten veel vragen worden beantwoord. ‘Welke status moet zo’n code krijgen? Moet er een klachteninstantie komen? Moet er tuchtrechtelijk vervolg aan de code verbonden worden? Gaat de code alleen gelden voor leden van de vFAS of ook daarbuiten? Worden familierechtadvocaten niet beperkt in hun optreden met nog een uitgebreide gedragscode erbij?’
De commissie gedragsregels van de vFAS overlegde uitgebreid met leden, andere familierechtadvocaten en deskundigen en nam een kijkje in het buitenland, waarna ze met een eerste concept kwam. Voor een code met een tuchtrechtelijke procedure kreeg ze de handen niet op elkaar. ‘Het eerste concept, dat veel langer was dan de code die er nu ligt, is uitgezet binnen de regio’s van de vFAS. Uit de feedback bleek dat de code en dan met name de toelichting veel te uitgebreid en te belerend werd gevonden. De uiteindelijke code kent slechts tien zeer specifieke regels en een korte toelichting.’
Belang van het kind
Het doel van de code is dat alle familierechtadvocaten zich gedragen zoals het hoort in een echtscheidingsprocedure. Met het algemeen belang in ogenschouw nemend en het belang van het kind voor de toekomst voorop. ‘De code is in eerste instantie niet bedoeld als mogelijkheid om te klagen,’ benadrukt Küppers. ‘De code kent geen tuchtrechtelijk gevolg. Hij moet worden gezien als een document waar alle vFAS-advocaten op aangesproken kunnen worden.’
Annette van Keulen, familierechtadvocaat bij Chambers Advocaten in Den Haag en plaatsvervangend lid bij de raad van discipline in Den Haag, heeft het gevoel dat dit al gebeurt binnen het familierecht. ‘Het weegt binnen het tuchtrecht zwaar wanneer familierechtadvocaten vol een procedure ingaan. De lat ligt, zo blijkt uit jurisprudentie, hoger en wordt nog hoger nu er een code ligt.’
Van Keulen pleit al jaren voor een gedragscode voor familierechtadvocaten. ‘Een vechtscheiding brengt zoveel schade. Het is extra schadelijk als dit door de houding van de advocaat komt.’ Volgens Van Keulen is het goed als er een klikpunt bij de vFAS komt waar rechters en advocaten een melding kunnen doen. ‘Zo kan het bestuur de familierechtadvocaten, over wie bijvoorbeeld meer dan drie klachten komen, aanspreken op gedrag. Tenslotte is het lid zijn van de vFAS een keurmerk en slecht gedrag straalt negatief af op de vereniging.’
Ook volgens Judica van Riessen van Gimbrère Advocaten in Breda is het goed dat er nu een code is, ‘ook al worden er in de code veel open deuren ingetrapt. Het is een interessant gegeven dat dergelijke regels noodzakelijk zijn. Wel is het fijn dat er nu een document ligt waarop men kan worden aangesproken.’ Dat er geen sancties aan het niet-naleven van de code verbonden zijn, maakt volgens Van Riessen niet uit. ‘Bij voldoende draagvlak hebben regels ook zonder sancties zin. Er is binnen het familierecht duidelijk behoefte aan minder escalerend werken en meer overleg.’
De code geldt nu alleen voor de zo’n duizend leden van de vFAS, maar doel van het bestuur is dat ook niet-leden zich aan de code gaan houden. Met minder vechtscheidingen als resultaat. ‘Aangezien de gedragsregels worden herzien, is nu het moment om aandacht te vragen voor onze code. We hebben contact gelegd met de NOvA en de commissie-Loorbach. De NOvA is positief en we hopen dat ze zich hard gaan maken voor het vastleggen van de code in gedragsregels, zodat de code voor alle familierechtadvocaten gaat gelden en men ook tuchtrechtelijk aangesproken kan worden. Dat is afwachten.’
Gedragscode voor de vFAS-advocaat
- De vFAS-advocaat is vanaf het begin transparant over de hoedanigheid waarin hij optreedt: als mediator of als advocaat van een van de partijen.
- De vFAS-advocaat ontmoedigt opvattingen waarbij zaken gewonnen of verloren worden.
- De vFAS-advocaat staat een constructieve en oplossingsgerichte benadering voor.
- De vFAS-advocaat probeert de emoties van de cliënt te reguleren en een conflict te voorkomen dan wel te de-escaleren.
- De vFAS-advocaat stelt zich respectvol op in relatie tot alle betrokkenen in het proces.
- De vFAS-advocaat stimuleert en staat open voor overleg.
- De vFAS-advocaat start in beginsel de zaak niet met een procedure, maar met een ‘eerste brief’ aan de wederpartij of overleg met (de advocaat van) de wederpartij.
- De vFAS-advocaat houdt rekening met de belangen van de kinderen en informeert over de juridische, emotionele en financiële impact van de scheiding.
- Van de vFAS-advocaat wordt verwacht dat hij de cliënt informeert over de juridische, emotionele en financiële impact van de scheiding.
- De vFAS-advocaat staat zijn cliënt deskundig bij.
Dit artikel is ook verschenen in het Advocatenblad van september 2017.