De inspanningen van penitentiaire inrichtingen en gemeenten om de terugkeer van gedetineerden naar de samenleving in goede banen te leiden, schieten nog ernstig tekort. Het gaat daarbij met name om het voorzien in basisbehoeften na vrijlating. Dat stelt de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) in een uitgebreid advies aan staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie.
Hulp bij basisbehoeften zoals het bezit van een geldig identiteitsbewijs, onderdak, inkomen, zorg en eventueel schuldhulpverlening zou moeten voorkomen dat ex-gevangenen in herhaling vallen. ‘Naarmate deze zaken beter zijn geregeld, is de kans kleiner dat gedetineerden opnieuw de fout in gaan,’ stelt RSJ in het advies Van detineren naar re-integreren. ‘Bij voorkeur komen de gedetineerden en de verschillende instanties al tijdens de gevangenisstraf in actie om te zorgen voor deze stabiele basis.’
Problemen
RSJ constateert dat de hulp die gemeenten, penitentiaire inrichtingen en andere ketenpartners bieden vaak onvoldoende toereikend is. Zo zou slechts de helft van de 35.000 ex-gedetineerden die jaarlijks de gevangenis verlaten de benodigde ondersteuning ontvangen. Het gaat daarbij voornamelijk om kortgestraften die een straf van minder dan vier weken uitzitten. Dit komt mede omdat de afstand tussen de gevangenis en gemeente waar de gedetineerde woont vaak te groot is om effectief basisvoorwaarden van de grond te krijgen en de detentieduur te kort is.
Daarnaast verschilt de aanpak van re-integratie per gemeente. ‘Voor de efficiëntie en de samenwerking lijkt dat niet bevorderend,’ aldus RSJ. Ook is de informatie die tussen ketenpartners wordt uitgewisseld over gedetineerden vaak onvolledig en niet betrouwbaar. Problematisch daarbij is dat voor de uitwisseling van gegevens tussen penitentiaire inrichtingen en gemeenten vooralsnog een wettelijke basis ontbreekt.
Advies
In het advies van de RSJ wordt onder andere gepleit voor het verbeteren van de informatie-uitwisseling over gedetineerden en het zo dicht mogelijk bij huis plaatsen van gedetineerden, zeker als het gaat om kortgestraften, preventief gehechten en langgestraften in de laatste vier maanden van hun straf. Ook zouden de gemeenten een eenduidige procedure moeten hanteren en is het opstellen van een aparte regeling voor kortgestrafte gedetineerden wenselijk.
De RSJ geeft onafhankelijk advies op het gebied van sancties en jeugdbeschermingsmaatregelen aan de overheid.