De kunstwerken uit de collectie van Aernoud Bourdrez hangen aan de muren van Huize Frankendael, een zeventiende-eeuwse buitenplaats aan de rand van een park in Amsterdam-Oost. Ze zijn geordend naar de drijfveren van een verzamelaar. Er is een zaal met materialisme, met foto’s van de beroemde fotograaf Cartier-Bresson. Beneden hangt de persoonlijke associatie: twee werken van fotograaf Hendrik Kerstens die onmiddellijk doen denken aan ‘Meisje met de parel’ van Johannes Vermeer.
Door Mariska Jansen / Beeld: Ruud Jonkers
Bourdrez (45) is een gedreven kunstverzamelaar en werkt daarnaast fulltime als advocaat intellectueel eigendomsrecht. Afgelopen oktober sloot hij zich aan bij het Amsterdamse kantoor Florent dat gespecialiseerd is in ondernemings- en faillissementsrecht. De kunst uit de expositie is voor het overgrote deel afkomstig van cliënten. ‘Ik heb een fascinatie voor het recht, conflict en onderhandelen. En voor kunst. Bij mij loopt alles door elkaar: cliënten worden vrienden en vrienden worden cliënten. Zelfs mijn vrouw was ooit een cliënt van me.’
Bourdrez die ooit werd afgewezen voor de Gerrit Rietveld Academie en graag mooie plaatjes toevoegt aan sommatiebrieven en dagvaardingen, werkt voornamelijk voor de kunstsector. ‘Mijn fascinatie is de positie van mijn cliënt ten opzichte van die van anderen. De kleine kunstenaar tegenover het grote bedrijf dat de auteurswet overtreedt door bijvoorbeeld een beeld op T-shirts te drukken. Het mooie van het recht is dat het niet uitmaakt wie je tegenover je hebt en dat weet de tegenpartij ook.’
In de expositie is ook een werk van de Amsterdamse kunstenaar Rob Scholte te zien. De eerste kennismaking met hem verliep stroef. ‘Ik schreef hem een sommatiebrief waarin ik hem betichtte van een flagrante inbreuk op de auteursrechten van mijn cliënt. Maar ik wist toen nog niet dat hij werkt binnen de kunststroming appropriation art, dat bestaande objecten en beelden toe-eigent en hergebruikt,’ zegt Bourdrez.
‘Marlene Dumas hangt in alle grote internationale musea. Maar veel van haar werk is gekopieerd van bestaand beeld. Daar valt niemand over, omdat zij als zeer aimabel wordt gezien. De Belgische kunstenaar Luc Tuymans is sociaal wat minder subtiel. De fotograaf wiens werk hij kopieerde, stapte naar de rechter. Die verbood Tuymans het werk nog openbaar te maken, op straffe van een hoge dwangsom.’
De kunstwereld begrijpt niets van het huidige auteursrecht, zegt Bourdrez. ‘Het is rigide en gaat volledig voorbij aan in de kunst erkende stromingen. Ik vind dat het rechtssysteem de leefwereld moet volgen en niet andersom. Het kan niet zo zijn dat een wet uit 1912 nu bepaalt dat een kunstvorm niet is toegestaan.’
Ook te zien: de officiële onderhandelingsbrieven van Bourdrez, waarmee hij een röntgenfoto afkomstig uit Jackass: The Movie verkreeg. Ook de foto zelf, van een romp met in het achterwerk een speelgoedautootje, heeft een prominente plek. Bourdrez: ‘Normaal gesproken is een röntgenfoto niet auteursrechtelijk beschermd, maar deze wel. Hij voldoet aan de criteria: een eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker. Het is het resultaat van creatieve keuzes.’
De röntgenfoto heeft hij bemachtigd door slim onderhandelen. Een tactiek die hij ook in zijn bestseller Think like a lawyer – don’t act like one (BIS Publishers, 2014) beschrijft.
‘Ik sloot aan bij hun belevingswereld. Ik schreef dat als zij mij de röntgenfoto met speelgoedauto zouden geven, ze mijn echte auto mochten hebben, een Mercedes coupé. Helaas kwam de auto niet voorbij de douane. Vervolgens bood ik ze een oude Daf aan, weer met een verhaal erbij: het is de enige auto ooit in Nederland ontworpen en gemaakt en hij gaat even snel voor- als achteruit. Dat is Jackass avant la lettre en ze zeiden: deal. Je kunt veel bereiken door goodwill te creëren.’
Aernoud Bourdrez is advocaat intellectueel eigendomsrecht en een liefhebber van kunst. Zijn collectie is tot en met 19 november bij de expositie ‘Collection of Aernoud Bourdrez’ is te zien in Huize Frankendael in Amsterdam.