Krijgt de jurist een opleiding die teveel op de inhoud is gericht? Denkt hij in zijn latere loopbaan teveel in conflictsituaties in plaats van in oplossingen? Deze vragen stonden centraal tijdens het debat ‘De jurist van de toekomst’ dat de rechtenfaculteit van de Universiteit van Amsterdam (UvA) dinsdag organiseerde.
De bijeenkomst – de eerste in een reeks ter viering van de verhuizing van de faculteit van de Oudemanhuispoort naar het Roeterseiland – had gezien het overwegend aantal aanwezige (ex-)advocaten en dekens evengoed ‘De advocaat van de toekomst’ kunnen heten.
Maurits Barendrecht gooide onmiddellijk olie op het vuur met zijn stelling dat het hele rechtssysteem aan vernieuwing toe is en juristen anders te werk moeten gaan. ’Juristen worden nu vooral ingezet bij conflicten, maar ze laten na om nieuwe dingen te bereiken, bijvoorbeeld door mee te denken over nieuwe samenwerkingen tussen bedrijven. Die rol laten bankiers en accountants nu liggen.’ Voormalig De Brauw-advocaat Barendrecht is onderzoeksleider bij Hiil Innovating Justice en betoogt al langer dat het vooral juristen zijn die profiteren van de huidige rechtsstaat, terwijl de rechtzoekende burger zich onrechtvaardig behandeld voelt. ‘Leert de universiteit aan juristen hoe ze een contract moeten maken, ofwel hoe ze een relatie voor de duur van tien jaar in elkaar moeten schroeven? Nee.’
De wens dat juristen hun rol breder opvatten dan zuiver inhoudelijk, werd door vrijwel iedereen gedeeld. Geert Potjewijd, partner bij De Brauw, zou graag zien dat ‘advocaten een bredere blik op de samenleving hebben en dat de opleiding daarin voorziet’. Potjewijd meent, in tegenstelling tot Barendrecht, dat advocaten er nu al alles aan doen om tot andersoortige oplossingen te komen. ‘Bijvoorbeeld door bij een conflict eens rustig een stapje terug te zetten. Hoe vaak geven wij geen advies dat anders is dan het idee waarmee de klant binnenkwam, namelijk procederen?’ Volgens Potjewijd leert iedereen die bij De Brauw begint ‘om de advocaat niet alleen als procespartij te zien, maar van een bredere vraagstelling uit te gaan.’
Conflictoplossing
Hij kreeg bijval van de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten Pieter van Regteren Altena. ‘Het huidige rechtsbedrijf van conflictoplossing is al lang niet meer honderd procent juridisch getint. Advocaten en rechters zijn al langere tijd bezig met een andere benadering van geschillen.’ Daarom moet een jurist volgens Regteren Altena naast veel kennis van het recht ‘eerst weten wat de positie is van de mensen met wie hij van doen heeft.’
De meningen lopen uiteen over waar de bredere vaardigheden of ‘soft skills’ moeten worden opgedaan. ‘Op de universiteit’, betoogde rechtenstudent Floor Wijffels die het Willem C. Vis Moot Court volgde. ‘Daar leerde ik lezen, schrijven en samenwerken en maakte ik kennis met de praktijk. Deze leergang zou tot het verplichte curriculum moeten behoren.’
Ze kreeg steun van Diana de Wolff, bijzonder hoogleraar Advocatuur aan de UvA en advocaat. ‘De rechtenstudie moet inhoudelijke kennis bijbrengen en studenten tegelijk leren hoe je een conflict oplost, door bijvoorbeeld te laten zien dat schikken voordelen kan hebben boven procederen. Daarvoor is wel kennis nodig die inzicht geeft in de verhoudingen van partijen, zoals psychologie.’
Soft skills
De jonge Stibbe-advocaat Joren Wiewel moest er niets van hebben. ‘Met alleen diepgaande kennis als advocaat red je het inderdaad niet. Maar het is maar goed dat deze soft skills niet verplicht op de universiteit worden onderwezen. Je kunt ze allemaal leren in de praktijk. Mijn studie bracht me inhoudelijke kennis en kritisch denken bij. Dat zorgde ervoor dat ik de stap naar de praktijk kon maken. De studie moet vooral niet met de praktijk overlappen.’
In een afsluitende rede zei algemeen deken Bart van Tongeren dat de beroepsopleiding voor advocaten in de toekomst meer op bredere vaardigheden gaat toetsen. ‘Een goede jurist is nog geen goede advocaat. Soft skills zijn van groot belang, maar dat is zo vanzelfsprekend dat je ze eenvoudig skills zou moeten noemen.’
door Bendert Zevenbergen