‘Staatsmachten zijn niet alleen maar onafhankelijk, al zal dat voor ons altijd een belangrijke focus blijven. Ze zijn ook van elkaar afhankelijk,’ zegt Bakker. ‘Ze beïnvloeden elkaar én versterken elkaar. En juist dát dreigen we te vergeten, vooral als we weer eens in elkaars vaarwater zitten.’
Bakker refereert aan onderzoek naar de kwaliteit van besluitvorming. ‘Groepsbeslissingen zijn bijna altijd van hogere kwaliteit dan beslissingen die je in je eentje neemt.’ Daarom pleit de Rechtspraak-voorzitter voor meer samenwerking tussen de staatsmachten. Het zou volgens Bakker bijvoorbeeld handig zijn als rechters bij het maken van wetgeving als experts worden geconsulteerd. ‘Een gedetacheerde rechter op een beleidsdirectie levert een andere kijk op beleid. Niet denken in termen van bevoegdheden en grenzen, maar in termen van: wat levert het beste resultaat voor Nederland.’
Staatsmachtje
‘De derde macht is maar een klein staatsmachtje,’ zegt Bakker. ‘Het is en blijft steeds opnieuw belangrijk dat we onze positie in de rechtsstaat markeren.’ Volgens Bakker kan alleen een stevige, ‘zelfbewuste en zichtbare rechterlijke macht’ het gesprek aangaan met de wetgevende en uitvoerende macht.
De voorzitter van Raad voor de rechtspraak roept alle drie de staatsmachten op meer samen voor rechtsstaat te staan. In Polen is volgens Bakker te zien wat er gebeurt als de twee andere staatsmachten niet bereid zijn de rechterlijke macht te respecteren en overeind te houden.
‘Ik hoor van collega’s uit Polen dat zij dachten dat hun rechtsstaat stevig overeind stond,’ zegt Bakker. ‘Maar het werd afgebroken waar ze bij stonden ook omdat de rechterlijke macht zelf niet in staat was te veranderen.’ Die les trekt Bakker door naar de Nederlandse rechtspraak. ‘Als we willen dat alles blijft zoals het is, moet alles anders worden,’ citeert hij Di Tomaso di Lampedusa.
KEI
‘We proberen op allerlei manieren te innoveren – ook door te digitaliseren – om zo mee te gaan met de tijd en aan te sluiten bij de wensen van mensen die recht zoeken. Soms gaat dat erg goed, soms zit het even wat tegen,’ zegt Bakker, verwijzend naar het programma Kwaliteit en Innovatie (KEI).
Deze week werd bekend dat de digitalisering van de rechtspraak opnieuw vertraging oploopt. ‘We moeten temporiseren en onze ambities beter laten aansluiten bij onze financiële en andere mogelijkheden,’ zegt Bakker over die beslissing. ‘Een moeilijke, maar noodzakelijke keuze. Goede rechtspraak en “Het Rechtspraakprogramma werkt niet” gaan niet samen. Maar, pas op de plaats of niet, de rechtspraak wordt gedigitaliseerd. Alleen dan hebben we rechtspraak die het verschil kan maken; rechtspraak waar de burger wat aan heeft.’
