Als Donald Trump in New York is, komt Vincent van der Lans maar met moeite op kantoor. De 36-jarige fiscalist werkt bij Loyens & Loeff in New York, op een steenworp afstand van de Trump Tower. Bezoek van de president aan zijn eigen toren zorgt steevast voor omleidingen van het verkeer. ‘Door alle beveiliging is het bijna niet mogelijk kantoor te bereiken,’ zegt Van der Lans. ‘Dan staan er kiepwagens met zand om te voorkomen dat iemand het gebouw inrijdt. Overal is politie, wegen zijn afgesloten, er zijn demonstraties, van voor- én tegenstanders.’
Loyens & Loeff heeft al veertig jaar een vestiging aan de oostkust van Amerika als voorportaal voor Amerikaanse cliënten. Het buitenkantoor werkt met rotatiefuncties voor twaalf tot vijftien juristen. Sinds Trumps aantreden merkt Van der Lans dat visumaanvragen steeds ingewikkelder worden. ‘Er is altijd veel informatie nodig: van degene die is uitgezonden en van de sponsor, Loyens & Loeff in dit geval. De tijd dat de Amerikaanse overheid dacht: o, dat is er een van Loyens & Loeff, die doen we zo af, is echt voorbij. Is er iemand in Amerika die hetzelfde werk kan doen, is altijd de vraag. Die afweging wordt serieuzer gemaakt dan in het verleden.’
Voor de fiscalist is het nodige veranderd sinds Trump aantrad op 20 januari 2017. Niet in de laatste plaats omdat Trump vlak voor kerst een grote belastingherziening doorvoerde. Van der Lans dompelde zich volledig onder in de tax reform bill, die nu voor drukte zorgt op kantoor. ‘Het is ingewikkelde wetgeving,’ legt Van der Lans uit. ‘Deels is het een uitvoering van plannen die al jaren spelen om het Amerikaanse belastingsysteem meer in lijn te krijgen met de rest van de wereld, qua tarief en qua structuur.’ Kort samengevat gaat het huidige tarief voor vennootschapsbelasting van 35 procent naar 21 procent, komt er een deelnemingsvrijstelling en wordt de renteaftrekbeperking aangescherpt. ‘Er komt meer harmonisatie, dat is goed,’ vindt Van der Lans. ‘Obama probeerde dit ook al ongeveer voor elkaar te krijgen. Dat is hem niet gelukt, omdat hij geen macht had over het huis van afgevaardigden en de senaat.’ Van der Lans herkent ook Trumps leus America First in de bepalingen. ‘Op sommige punten wijkt de wet juist expliciet af van wat gebruikelijk is in de rest van de wereld, in het voordeel van de Verenigde Staten. Daarmee geeft hij het signaal inderdaad eerst aan Amerika te denken.’
Polarisatie
Op kantoor bij Andrew Enschedé (49), partner bij Greenberg Traurig in Chicago, is Trump een dagelijks gespreksonderwerp. ‘Dat komt vooral omdat hij bijna elke dag iets doet wat we eigenlijk niet kunnen geloven. Dat hadden we niet onder no drama Obama,’ zegt Enschedé. ‘Trump roept dingen waarvan we vroeger zeiden: dat kun je echt niet zeggen. Maar nu is het acceptabel om onder het mom van vrijheid van meningsuiting maar van alles uit te kramen. Het fatsoen wat voor 2014 heerste, is gewoon weg.’
Niet alleen bij het koffiezetapparaat, maar ook in de kranten en journaals domineert Trump de conversatie, merkt advocaat Eva Das (39). Das leidt sinds vier jaar het in 1984 opgerichte buitenkantoor van Stibbe in New York, waar vijf Nederlandse advocaten werken. ‘We zijn allemaal geen staatsburger, ik ben hier te gast en ga over een jaar of twee ook weer terug naar Nederland. Omdat we niet mogen stemmen, staat de politiek wat verder van me af,’ zegt Das. ‘Maar met verbazing lees ik de krant. Trump overheerst het nieuws.’ Het is werken in een verdeeld land, al was dat niet direct duidelijk toen Trump verkozen werd, concludeert Das. ‘Veel mensen waren hier totaal verrast,’ vertelt de advocaat. ‘Amerikanen zeggen dat je in New York een beetje in een bubbel leeft. In de metro is het altijd heel lawaaiig tijdens het spitsuur. Maar de dag na verkiezing was het stil. Niemand zei iets. Ik denk dat het een grote klap was voor mensen. Onverwacht en ongewenst.’
Dat The Donald aan de macht is, merken Das, Enschedé en Van der Lans vooral duidelijk in het dagelijks leven. Van der Lans ziet dat Amerikanen nu bewuster zijn van politiek en van keuzes. ‘De aandacht is toegenomen. Mensen durven zich uit te spreken. Vroeger zei je niet of je democraat of republikein was.’ Nu zijn cliënten vaak erg uitgesproken over hun voorkeur, merkt Van der Lans. ‘Meestal heb je vrij snel door hoe iemand over Trump denkt. Al ben ik er wel voorzichtig mee als professional, want op wie je cliënt stemt, heeft niks met de zaak te maken.’
‘Met vrienden heb je het soms over politiek, maar voor Trump sprak ik eigenlijk nooit met cliënten over dat onderwerp. Nu wel,’ zegt ook Das. ‘Ze vragen me vaak hoe we er in Europa over denken. Dan antwoord ik maar dat polarisatie ook in andere landen plaatsheeft.’
De in Nederland geboren Enschedé verkreeg via zijn Amerikaanse moeder het staatsburgerschap en mocht stemmen bij de verkiezingen in 2016. Trump was niet zijn kandidaat. ‘Ik kan hem niet uitstaan,’ benadrukt hij. Van der Lans komt eigenlijk alleen uitgesproken tegenstanders van Trump tegen. ‘De tax reform maakt de discussie wel complex,’ vindt Van der Lans, ‘want veel bedrijven komen er met de wetswijzigingen juist goed vanaf.’
Kentering
Van der Lans woonde in 2008, toen Barack Obama verkozen werd, ook in de Verenigde Staten. Hij kan de sfeer vergelijken. ‘De eerste maanden van Obama heerste er echt een enorme, positieve vibe. Mensen voelden zich gehoord. Nu is de sfeer neutraler. Je merkt er niet zoveel van in New York. Dit is een democratische staat: de meesten hebben niet op Trump gestemd. De mensen die dat wel deden, houden zich koest.’ Bij tussentijdse verkiezingen in Alabama, doorgaans een republikeinse staat, koos de bevolking voor de democratische kandidaat. Dat zorgt voor optimisme bij tegenstanders van Trump, ziet Van der Lans. ‘De midterms in 2018 worden spannend. Er kan een kentering komen, geloven mensen.’
Enschedé kan het alleen maar hopen. De litigator woont al dertig jaar in de VS en kwam in 48 van de vijftig Amerikaanse staten. ‘Overal heb ik getuigenverhoren gedaan, ook in heel kleine dorpjes. Ik heb met mensen van allerlei verschillende achtergronden gesproken. Vorig jaar heb ik voor het eerst gemerkt wat voor haat er in mensen schuilt. Ze háten elkaar. Dat het zo structureel is, op zoveel plekken, had ik voor deze verkiezingen niet voor ogen,’ zegt Enschedé. ‘Je mag hier bijvoorbeeld met een swastika rondlopen, terwijl je weet dat het verkeerd is. Zo moeten we niet met elkaar omgaan. Maar een groot deel van de bevolking heeft geen probleem met dit soort gedrag en verdedigt het. Dat maakt het vreselijk om hier nu te wonen.’
Dit artikel is ook verschenen in het Advocatenblad 2018-1. De hele editie is vanaf dinsdag 23 januari hier te lezen.
