Minister Dekker van Rechtsbescherming voelt daar niets voor en wil in overleg met alle betrokken partijen zoeken naar andere manieren om rechtstoegang voor min- en onvermogenden veilig te stellen. De diverse betrokken partijen hebben een zogeheten position-paper naar de Kamer gestuurd waarin ze hun visie uiteenzetten. De verschillen in opvattingen zijn soms groot. Hieronder een overzicht van de standpunten:
Herman van der Meer
Voorzitter van de gelijknamige commissie. De commissie biedt de politiek drie scenario’s voor de rechtsbijstand. In het eerste geval komt er jaarlijks € 127 miljoen bij en zijn advocaten verzekerd van een behoorlijk inkomen en hebben burgers toegang tot de rechter. In de beide andere scenario’s worden de puntentarieven verlaagd of het aantal zaken dat in aanmerking komt voor toevoeging.
Bernard de Leest, NOvA
De Orde laat er geen twijfel over bestaan: de staat is verplicht te voorzien in adequate rechtsbijstand. De bezuinigingen hebben al flinke sporen nagelaten. De aantrekkelijkheid van het beroep van sociaal advocaat is sterk afgenomen. Het stelsel trekt geen jonge, nieuwe advocaten aan die voor het voortbestaan van het stelsel essentieel zijn. Een hogere vergoeding voor toevoegingsadvocaten is nodig.
Hein Vogel, VSAN
Ook de vereniging van sociaal advocaten eist meer geld. De rek is er na tien jaar bezuinigingen uit. De weigering van het kabinet staat in schril contrast met de bereidwilligheid van dezelfde regering om extra geld uit te trekken voor KEI, de Rechtspraak en het OM. Rechtszoekenden raken steeds verder in de verdrukking, onder meer toedoen van de overheid. De overheid is vaak partij in toevoegingszaken en ontwikkelt daarnaast wetgeving die tot een extra beroep op rechtsbijstand leidt.
Dianne Kroezen, vFAS
Het standpunt van de vereniging van familierecht advocaten zal niemand verrassen. Ze onderschrijft volledig het rapport Van der Meer. Dat bestempelde met name de vergoeding in echtscheidingszaken als een schrijnend probleem. vFAS-leden ontvangen gemiddeld €38 per uur voor toevoegingszaken. Daar moeten de kantoorkosten nog vanaf. Met de commissie Van der Meer vindt de vFAS dat er ook punten moeten worden toegekend aan een minnelijke schikking, hetgeen procederen voorkomt.
Hans Gerritsen, Raad voor Rechtsbijstand
De Raad voor Rechtsbijstand ziet een grotere rol voor zichzelf weggelegd als uitvoerder van het stelsel. Onder meer via het Juridisch Loket, dat moet worden samengevoegd met de raad, dient de burger te worden ondersteund bij zijn juridische probleem. Die ondersteuning gebeurt niet per definitie door een advocaat of mediator. Deze traditionele aanbieders van rechtsbijstand zijn relatief duur. Vaak kan de burger beter worden ondersteund via een eenvoudig advies van het Juridisch Loket, een gestandaardiseerde IT-dienst of doorverwijzing naar een sociale partner.
Verbond van Verzekeraars
Het VvZ promoot alternatieve vormen van geschilbeslechting. Problemen blijken vaak niet juridisch. Denk aan burenrecht. Het gaat dan eigenlijk niet om de overhangende tak, maar de frustraties in de onderlinge relatie. De vraag van iemand voor wie ontslag dreigt is niet alleen: ‘ik wil mijn ontslag juridisch getoetst hebben’, maar: ‘ik wil weer aan het werk’. Iemand met een knieprobleem hoeft niet meteen naar een chirurg: bewegingstherapie kan ook helpen. Zo is het ook met juridisch problemen: vaak zijn meerdere oplossingen mogelijk en is een gang naar de rechter in slechts af en toe noodzakelijk.
Het Juridisch Loket
Het Juridisch Loket wil niet worden samengevoegd met de Raad voor Rechtsbijstand. De tijd en energie die dat kost, gaat ten koste van de hulp aan de rechtzoekende. Het Juridisch Loket pleit voor een verdere versterking van de eerstelijnshulp. Door problemen in een vroeg stadium aan te pakken, wordt de kans op juridische conflicten kleiner. Als rechtsbijstand in de tweede lijn nodig is, moet daar een passende vergoeding tegenover staan.
Jan Willem Kakebeeke, Centrum voor Juridisch Ondernemerschap en Innovatie
Op technologisch gebied valt er op korte termijn weinig heil te verwachten. In algemene zin is het voorstelbaar dat gefinancierde rechtsbijstand baat kan hebben bij het beschikbaar komen van legal technology. In dit segment zal het ontwikkelen van specifieke toepassingen echter minder snel plaatsvinden dan in de meer commerciële en competitieve segmenten van de markt.
Mies Westerveld, hoogleraar sociale verzekeringsrecht
Wetenschappelijk is er maar één conclusie mogelijk: Als Nederland niet wil dat de juridische dienstverlening aan mensen met weinig geld afsterft, moet er op korte termijn extra geld bij. Op de middellange termijn zijn meer oplossingen mogelijk. Om te beginnen moeten straf- en asielzaken uit de rechtsbijstand, omdat de overheid daar ‘de vervuiler’ is, die zou moeten betalen. De rechtsbijstand blijft zo voorbehouden aan zaken rondom huwelijk, wonen, werk en inkomen. Qua scheiden: schaf het verplichte rondje langs de rechter en het ouderschapsplan af. Zo zijn er tal van voorbeelden van foute regelgeving.
