Dekker zegt in een interview met de Volkskrant dat er heel lang te weinig oog is geweest voor het slachtoffer. ‘Slachtoffers, zeker van gewelds- of zedenmisdrijven, willen gehoord worden bij de rechter én door de dader. Nu nog heeft een gedetineerde de mogelijkheid in de cel te blijven op het moment dat een slachtoffer op de zitting zijn spreekrecht gebruikt. Dat vind ik gek en daarom maak ik daar een einde aan.’
Het ministerie heeft geen cijfers over het aantal verdachten dat nu wegblijft. Soms zien slachtoffers af van hun spreekrecht, als zij weten dat een verdachte niet komt, aldus Dekker. ‘Dat verzwakt de kracht van het instrument.’ Omgekeerd voelen niet alle slachtoffers de behoefte om de verdachte in de ogen te kijken. ‘Voor slachtoffers die de (fysieke) confrontatie met de verdachte willen vermijden, zullen passende maatregelen worden getroffen rond de zitting’, stelt de minister.
Tbs
Uit de meerjarenagenda slachtofferbeleid blijkt dat het spreekrecht op meer manieren wordt uitgebreid. Zo zullen slachtoffers en nabestaanden de mogelijkheid krijgen te spreken op het moment dat dwangverpleging van tbs-gestelden voorwaardelijk wordt beëindigd. Slachtoffers mogen dan aangeven welke voorwaarden zij gepast achten, zoals een locatie- of contactverbod. Daarnaast krijgt stieffamilie van slachtoffers de mogelijkheid om tijdens de rechtszitting te spreken.
Behalve een versteviging van de positie van slachtoffers in de rechtszaal wil minister Dekker ook de omgang met slachtoffers door hulpinstanties verbeteren. Zo krijgt de politie 124 extra fte om slachtoffers de bescherming te geven die ze nodig hebben, om zo herhaald slachtofferschap te voorkomen. Slachtofferhulp Nederland breidt de online dienstverlening uit. Daarnaast wordt de privacy van slachtoffers beter gewaarborgd, doordat persoonsgegevens van slachtoffers, zoals adres en woonplaats, in de toekomst niet meer automatisch in het strafdossier terecht komen.
Verhalen van schade
Dekker vindt ook dat het verhalen van de schade die slachtoffers hebben geleden beter moet. Zo komt er onder meer een gebruiksvriendelijker schadeformulier en krijgen slachtoffers praktische ondersteuning bij het invullen hiervan. ‘Helaas komt het nog steeds voor dat slachtoffers, ook die van de meest schrijnende categorieën, zelf voor een deel van hun schade opdraaien, omdat ze deze niet in het strafproces op de dader kunnen verhalen. In samenspraak met ketenpartners, waaronder de rechtspraak, wil ik nieuwe manieren introduceren om slachtoffers beter te begeleiden bij hun schadeverhaal en de kans op een goede uitkomst daarvan te vergroten’, schrijft Dekker in zijn brief aan de Kamer.
Uitbreiding van het spreekrecht is arbitrair. Strafrechtadvocaat Peter Plasman stelde vorig jaar nog dat het spreekrecht te ver is doorgeschoten. ‘De praktijk is momenteel dat het slachtoffer volledig los kan gaan op de verdachte, terwijl diens schuld niet is vastgesteld.’
