Advocaten in echtscheidingszaken moeten de-escalerend optreden. Het toernooimodel staat dat nu soms in de weg. Dat stelt André Rouvoet, voorzitter van het Platform Scheiden zonder Schade. Donderdag presenteerde hij zijn verslag aan minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport).
Kom met concrete actiepunten om schade bij kinderen door echtscheidingen te voorkomen en richt een platform op waarin de belangrijkste organisaties zijn vertegenwoordigd. Met deze opdracht van het vorige kabinet ging oud politicus André Rouvoet (Christen Unie) deze zomer aan de slag. De ruim vijfhonderd inzendingen van de Divorce Challenge vormden daarbij een onmisbare bron. De belangrijkste spelers uit het veld bundelden hun expertise en ervaring in het Platform Scheiden zonder Schade. Op basis hiervan schreef Rouvoet zijn stuk.
‘Mooi en weerbarstig,’ noemt hij het project. ‘Weerbarstig vanwege de complexiteit en de impact van scheidingen, maar ook vanwege de veelheid van betrokken partijen. Wie je ook spreekt, iedereen heeft er uit eigen omgeving wel verhalen over en vindt er weer iets anders van. Maak daar maar chocola van.’
Een kleine veertig pagina tellend verslag vol met actielijsten is het resultaat. Rouvoet onderscheidt zes fases. De fase voor de relatie, het begin van het ouderschap, relatie problemen, uit elkaar, rechtsgang en de fase na de scheiding. Voor de verschillende fases formuleert hij uitdagingen, actie- en ontwikkelpunten. ‘Als de beslissing eenmaal toch is genomen, rust ouders dan toe om dat zo goed mogelijk te doen en zorg dat het kind in beeld blijft. De brug tussen gemeente, zorg en recht is ongelofelijk belangrijk.’
Gezinsvertegenwoordiger
Voor advocaten springt één ontwikkelpunt eruit. Rouvoet pleit voor een alternatieve scheidingsprocedure. Deze procedure bij de rechter verloopt via een neutrale gezinsvertegenwoordiger. Dat kan een gezinsadvocaat of mediator zijn. In plaats van verzoek en verweer komt er in de nieuwe procedure één gezamenlijk processtuk dat door de gezinsvertegenwoordiger met eventuele open punten aan de rechter wordt voorgelegd. De gezinsvertegenwoordiger kan de rechter inschakelen voor een snelle beslissing als dat nodig is. De rechter heeft tijd en ruimte om het proces in goede banen te leiden en wordt eventueel bijgestaan door een gedragsdeskundige. Belangen van het kind staan centraal. Uitgangspunt voor dit alternatieve plan is dat een scheidingsprocedure de-escalerend en oplossingsgericht moet zijn, zegt Rouvoet. ‘Aan het huidige toernooimodel kleven nadelen. Op zich kan een scheiding op tegenspraak heel goed lopen. Maar dat je allebei een advocaat inhuurt die helaas in veel gevallen probeert het gelijk naar zich toe te trekken en de ander te verzwakken in zijn argumentatie, staat onder druk. Daar worden de kinderen gemakkelijk de dupe van.’
De oud-politicus bepleit ook het standaard inzetten van een regierechter die sneller kan ingrijpen, maatwerk kan leveren en moreel besef kan bijbrengen. Daarnaast dienen gesprekken tussen beide ouders en hun advocaten te worden gestimuleerd. Verder moet de positie van de bijzondere curator worden versterkt. En het fnancieringssysteem voor echtscheidingen dient te worden doorgelicht op perverse prikkels. ‘Betrek hierbij de puntentoekenning advocatuur (conform de aan bevelingen van de commissie-Van der Meer),’ schrijft Rouvoet in zijn verslag.
Met het bedrag van vijf miljoen euro dat het Regeerakkoord 2017-2021 voor vechtscheidingen beschikbaar heeft gesteld, kan een begin worden gemaakt met de uitvoering van de acties, stelt Rouvoet. ‘Een “kwantitatieve analyse” moet uitwijzen welk deel naar welke actie gaat.’ Rouvoet adviseert het kabinet een meerjarig uitvoeringsprogramma Scheiden zonder Schade op te richten om sturing te houden op de uitvoering van de plannen. Daar moeten ook maatschappelijke organisaties bij worden betrokken, zoals de deelnemers aan het platform. ‘Een publiek-private samenwerking met partijen met veel kennis, ervaring en creativiteit, zou verstandig zijn.’
Begeleiding
De Nederlandse Vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) onderschrijft Rouvoets voorgestelde acties en ontwikkelpunten.‘Duurzaam scheiden, in goed overleg en met oog voor het kind. Dat wil iedereen en het kán ook. Maar een scheiding moet dan wel door een specialist worden begeleid,’ zegt vFAS-voorzitter Dianne Kroezen.
In goed overleg scheiden heeft wat Kroezen betreft de voorkeur. ‘Samen met onder andere de Nederlandse orde van advocaten en rechtspraak hebben wij aangeboden dat we mee willen denken over alternatieve mogelijkheden om tot een verbetering voor de kinderen te komen. Gedacht wordt bijvoorbeeld aan stimulering van overleg en samenwerking zo nodig gevolgd door een snelle procedure waarbij één rechter bij de zaak betrokken blijft.’ De vFAS was een van de betrokken partijen bij het platform Scheiden zonder Schade.
De NOvA, die ook deel uitmaakte van het platform, zegt graag te willen meewerken aan experimenten met een alternatieve procedure. De orde noemt daarbij in het bijzonder de gezinsadvocaat.
Sabine Droogleever Fortuyn
