Doel van de spreekuurrechter is inwoners tegen een laag tarief van ongeveer twintig euro toegang te geven tot een informele rechterlijke procedure. In beginsel zonder advocaat, zonder dossier en zonder al te veel juridisch gedoe. Ter plaatse en onderling de kwestie ‘minnelijk’ oplossen is het idee. De rechter heeft wel de mogelijkheid om een vonnis uit te spreken, maar dit wordt pas als laatste middel gebruikt.
Sinds oktober 2016 loopt in het noorden van het land een eerste experiment met zeven spreekuurrechters. Partijen leggen de rechter zelf uit wat er aan de hand is en wat er naar hun mening moet gebeuren. In de meeste gevallen lukt het de rechters van rechtbank Noord-Nederland om de zaak zonder vonnis af te ronden en wordt er een compromis gesloten. Als er toch vonnis wordt gewezen, is deze uitspraak overigens wel bindend.
Aanleiding voor de komst van een spreekuurrechter is dat veel mensen met conflicten tussen wal en schip vallen. Ze kunnen zich schriftelijk slecht uitdrukken, snappen de procedures soms niet en zien op tegen de kosten. Doorgaans kunnen ze wel mondeling hun kwestie uitleggen. De proef in het noorden loopt tot mei.
De SP-fractie in de gemeente Roosendaal riep burgemeester Jacques Niederer eind vorig jaar op om de spreekuurrechter naar Roosendaal te halen. Niederer reageerde enthousiast en heeft een verzoek ingediend bij rechtbankpresident Marieke Koek. Zij geeft nu aan open te staan voor een onderzoek naar laagdrempelige rechtspraak in het zuiden.
