De Tweede Kamer debatteert dinsdag over een initiatief-wetsvoorstel van Michiel van Nispen (SP). Het doel van het voorstel is de begroting van de rechtspraak zelfstandig te maken, waardoor deze niet meer onder de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid valt. In het voorstel wordt de begroting voortaan gemaakt door de Raad voor de Rechtspraak, het bestuur van de rechtbanken en de gerechtshoven. Die moet vervolgens wel worden goedgekeurd door de Tweede Kamer.
Volgens de rechters is het een belangrijke kans om de rechtsstaat te versterken. ‘Een kans die de Kamer niet aan zich voorbij mag laten gaan.’ Het uitgangspunt wat financiering van de rechtspraak betreft is momenteel een bedrag per zaak op basis van objectieve factoren, maar deze prijsafspraken worden al sinds 2010 niet goed nageleefd, schrijven ze in hun brief. ‘De financiering van de rechtspraak is onderdeel geworden van de beleidskeuzes van de minister. Daar komt bovenop dat de rechtspraak ook wordt getroffen door alle bezuinigingen die voor het ministerie gelden.’
Hoge werkdruk
Omdat de rechtspraak vanaf 2010 te weinig geld krijgt, zijn bij de afdoening van zaken de kwaliteit en snelheid steeds meer onder druk komen te staan, stellen de rechters. ‘Door voortdurende financiële krapte ligt de nadruk te sterk op efficiency. Met maar 10.000 mensen, onder wie 2.400 rechters, worden jaarlijks bijna 1,7 miljoen zaken afgedaan. De werkdruk is hoog en de geplande tijd voor zaken is vaak te kort.’
‘De rechtspraak is in de trias politica de derde staatsmacht, maar is financieel gereduceerd tot een afdeling van het ministerie. Feitelijk beheerst de uitvoerende macht het budget van de rechtsprekende macht. Dit terwijl colleges als de Staten-Generaal, Raad van State, Algemene Rekenkamer en Nationale ombudsman alle een niet-departementale begroting kennen. Per saldo heeft de rechtspraak als enige pijler van de trias politica geen eigen begroting. Dit is principieel onjuist. De financiering van de rechtspraak moet onafhankelijk en onpartijdig zijn.’ De rechters vinden het onwenselijk als in het parlement wordt beslist dat er niet meer geld kan worden besteed aan de rechtspraak. ‘Maar dan is die beslissing transparant en wordt deze genomen waar zij thuishoort. Een aparte begroting voor de rechtspraak is op zijn plaats.’
Tegenstanders
Het is niet waarschijnlijk dat de aparte begroting er daadwerkelijk komt. Tijdens het debat dinsdag liet het kabinet weten tegenstander te zijn. Ook D66 voelt niets voor een eigen begroting voor de rechtspraak. Aanstaande dinsdag wordt er gestemd over het voorstel.
Laatste update woensdag 28 maart 2018.
