‘KEI wordt gereset. De digitalisering van de Rechtspraak wordt kleiner, eenvoudiger en beheersbaarder,’ schrijft de Rechtspraak aan de minister. Het programma wordt nu gericht op het digitaal uitwisselen en beschikbaar stellen van gegevens over rechtszaken. Daarmee hoopt de Rechtspraak de controle over de digitalisering terug te krijgen en te houden.
‘We willen graag tegemoetkomen aan de grote behoefte aan snelle, moderne en toegankelijke rechtspraak,’ zegt Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak. ‘Ik stel vast dat de Rechtspraak zichzelf daarbij is voorbijgelopen. Het digitaliseringsprogramma wordt gereset: we moeten kleinere stappen nemen. Degelijkheid gaat voor snelheid.’
Telefonisch licht Bakker aan het Advocatenblad toe dat de wijziging ziet op de back office van de Rechtspraak. Binnen KEI was de doelstelling om de processen bij de gerechten te harmoniseren en te automatiseren. ‘Die automatisering laten we voor nu los,’ zegt Bakker.
Onderschat
Na de vorige voortgangsreportage heeft de Rechtspraak onafhankelijk extern onderzoek laten verrichten. Daaruit is gebleken dat de Rechtspraak heeft onderschat hoe ingewikkeld het is om juridische procedures te digitaliseren. De complexiteit komt niet alleen voort uit de IT, maar ook doordat het veel tijd kost om de procedures bij de gerechten te harmoniseren. Ook is de wetgeving minder vereenvoudigd dan de Rechtspraak wenste. Verder schoot de besturing van de digitalisering tekort. Risico’s werden tijdig gesignaleerd, maar vervolgens lieten besluiten over maatregelen lang op zich wachten. Bovendien was niet duidelijk wie welke verantwoordelijkheid had.
Op advies van de externe onderzoekscommissie stopt de Rechtspraak nu met automatisering die niet goed past binnen het voornemen om te vereenvoudigen. Daarmee komt er per direct een einde aan bijvoorbeeld eKanton.
Verder komt er meer onafhankelijke controle op de digitalisering, laat de Rechtspraak weten aan de minister. Toekomstige projecten zullen bekeken worden door het Bureau ICT-toetsing (BIT), die beoordeelt of projecten kans van slagen hebben of anders moeten worden ingericht. ‘Het BIT houdt daarbij rekening met de onafhankelijke rol van de Rechtspraak binnen de overheid,’ laat de Rechtspraak weten.
Toekomst
Dit najaar komt de Rechtspraak met een plan voor de verbetering van de digitale toegankelijkheid. ‘Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de mensen die met de IT-systemen gaan werken: Rechtspraakmedewerkers, professionals en instanties die vaak gerechtelijke procedures voeren en rechtzoekenden,’ staat te lezen in de brief aan de minister.
‘We realiseren ons dat we hiermee opnieuw een beroep doen op organisaties in de juridische keten waarvan de Rechtspraak de afgelopen tijd al veel heeft gevraagd bij de voorbereiding en invoering van het digitaal procederen,’ zegt Frits Bakker. ‘Zij hebben soms ook flinke investeringen gedaan. De digitalisering duurt nu langer, maar we waarderen de opgebouwde samenwerking zeer en zetten die graag voort.’
In de rechtsgebieden waarin al digitaal wordt geprocedeerd blijft dit gewoon doorgaan. Ook de digitalisering van het strafrecht gaat volgens de planning door. Over de landelijke invoering van digitaal procederen in handelsvorderingen neemt de Rechtspraak in de komende weken een beslissing.
In de vorige voortgangsreportage vermeldde de Rechtspraak dat de IT-architectuur herzien moet worden. In de brief aan Dekker gaat de Rechtspraak daar ook op in: de leverancier heeft aangekondigd dat een aantal producten aan het einde van hun levenscyclus zijn. De Rechtspraak wil nu toewerken naar een flexibele architectuur, met standaardoplossingen uit de markt, die wel robuust genoeg zijn voor verdere uitrol.
Bakker laat het Advocatenblad weten: ‘Als we een go geven, is dat op basis van de KEI-wetgeving. Daar hebben we nog wel wat wensen voor, maar dat is een zaak van de lange adem. Het is nog steeds de bedoeling dat de KEI-wetgeving landelijk wordt.’
Financiële gevolgen
De komende jaren zal minder geld nodig zijn voor digitalisering, laat de Rechtspraak weten. De besparingen die de Rechtspraak verwachtte te maken zullen de komende jaren ook minder zijn. Daarom gaat de Rechtspraak met de minister van Justitie en Veiligheid in gesprek over financiële oplossingen voor de langere termijn.
Op 25 april vergadert de vaste Kamercommissie Justitie over de Rechtspraak, waarbij KEI een van de agendapunten is.
Nathalie Gloudemans-Voogd
