Andere kijk door de zaak

Via het Bureau voor Rechtshulp werd ik destijds benaderd door ene Hugo. Hugo was een erg aimabele vent van 38 jaar met een blanco strafblad. Hij was afgekeurd als stukadoor en zat in de WAO. 

Hij had hulp nodig omdat hij problemen had met zijn huisbaas. Hugo woonde sinds drie jaar met veel plezier in een Amsterdamse woning boven een coffeeshop. Na ruim twee jaar werd de coffeeshop overgenomen door een beruchte criminele familie die destijds samenwerkte met de organisatie van Klaas Bruinsma. De pater familias eiste de woning van Hugo op omdat hij die wilde gebruiken voor opslag. Om zijn eisen kracht bij te zetten, bedreigde hij Hugo. Als hij de woning niet opgaf, zou die in brand worden gestoken en hijzelf zou worden vermoord.

Ook probeerde de familie Hugo op alle mogelijke manieren weg te pesten. Er werd een enorme flikkerende lichtreclame voor zijn slaapkamer geplaatst. Het koperbeslag op zijn deur werd weggehaald. Te pas en te onpas werd Hugo van gas en elektra afgesloten; de meters bevonden zich in de coffeeshop.’

Sleutelgeld 

‘We hebben twee keer met succes een kort geding gevoerd over het lichtgevend reclamebord en het aansluiten op de nutsvoorzieningen, maar rustig wonen deed Hugo er niet meer. Hij had een loods in de Amsterdamse Foeliedwarsstraat waar hij hele dagen doorbracht. Pas na sluitingstijd durfde hij naar huis.

Via via kon Hugo aan een andere woning komen, maar daarvoor moest hij wel ƒ 5.000 gulden (€ 2275) sleutelgeld ophoesten. Dat had hij niet met zijn WAO’tje. Ik heb toen de advocaat van de coffeeshopeigenaar gebeld en voorgesteld dat zijn cliënt het sleutelgeld zou betalen. Het leek mij een win-winsituatie.

De eigenaar van de coffeeshop weigerde echter. Bovendien bleek hij niet aan het vonnis van het kort geding te willen voldoen: het weghalen van de neonreclame. We besloten de dwangsom te verbeuren: ik legde beslag op de bankrekening van de coffeeshop.

Kort daarna werd ik telefonisch bedreigd door een van de exploitanten: “Als u aan onze boterham komt, wordt het menens. Dan kunt u ervaren met wie u in werkelijkheid te maken hebt.” Ik overlegde met Hugo, maar hij wilde zich niet laten intimideren en vond dat we door moesten gaan.’

Doorzeefd

‘Een paar dagen later kreeg ik bericht van de afdeling moordzaken van de Amsterdamse politie. Hugo was dood aangetroffen in zijn loods, doorzeefd met kogels. Ik was verbijsterd: het ging slechts om een eenvoudige huurzaak. Hugo’s familie wilde dat ik verder ging om de dwangsom te verbeuren, maar ik heb geweigerd. Ik was doodsbang en ik ben ervan overtuigd dat ik dan ook was ­geliquideerd.

Toen twee leden van de criminele familie rond de eeuwwisseling kort na elkaar werden geliquideerd, heb ik een dansje rond de tafel gemaakt. De zaak van Hugo is nooit opgelost, maar hij is wel altijd in mijn hoofd blijven zitten. Denk niet dat zware criminelen aan blufpoker doen wanneer ze iemand bedreigen. Dat heb ik als advocaat aan den lijve mogen ondervinden. Sindsdien ben ik realistischer geworden.’

Jurgen Spelbos werd in 2000 door ING Bank aangenomen als de nieuwe directeur marketing en communicatie. Zijn taak was om in zijn team orde op zaken te stellen. Het werd hem niet in dank afgenomen; zijn medewerkers schreven een klokkenluidersbrief naar de bankdirectie. Spelbos zou hebben gesjoemeld met reclamegeld, seksistisch gedrag vertonen en regelmatig coke snuiven. 

De klokkenluidersbrief werd ook gelekt naar De Telegraaf. In chocoladeletters stond er in de krant: “Crisis bij ING rond ontspoorde directeur.” Spelbos’ positie werd onhoudbaar en hij benaderde mij om hem bij te staan. Uit een grondig intern onderzoek was namelijk gebleken dat hij vrij was van alle blaam, maar ING wilde dat rapport vanwege haar privacybeleid niet met de media delen. Spelbos wilde dat wel, maar had op straffe van ontslag een spreekverbod.’

Rectificatie

‘Wij zijn uiteindelijk een kort geding gestart tegen ING met als inzet eerherstel. Door de berichtgeving in De Telegraaf kwamen er gigantisch veel journalisten op de zaak af. De uitkomst was voor ING zeer pijnlijk: de bank moest een rectificatie plaatsen.

Voor Spelbos liep het uiteindelijk toch niet goed af. De arbeidsverhoudingen waren zodanig verstoord dat hij met een heel behoorlijke regeling is weggegaan. Ook de klokkenluiders hebben ING verlaten, zo begreep ik later.

Na zijn vertrek bij ING heeft Spelbos zelf de vuile was buitengehangen in zijn klokkenluidersboek In het hol van de leeuw. Mijn verhaal over de machtsstrijd binnen ING. Laat ik het zo zeggen: de zaak heeft hem wat betreft het verdere verloop van zijn carrière uiteindelijk geen goed gedaan.

Ik ben altijd voorstander geweest van klokkenluiden. Anders komen maatschappelijke misstanden niet aan het licht. Maar sinds de zaak-Spelbos ben ik meer doordrongen van de gevaren rond het uit de school klappen over je baas. Het gebeurt vaak anoniem door boze werknemers en je kunt iemands reputatie ermee kapotmaken. Zelfs al blijken de beschuldigingen onwaar, mensen denken al snel: waar rook is, is vuur.’

Risico’s 

‘Vaak sta ik werknemers bij uit het hogere managementkader. Ik begrijp dat wanneer mensen een arbeidsconflict hebben en rot zijn behandeld, zij hun werkgever het liefst publiekelijk aan de schandpaal willen nagelen. Niets menselijks is de gemiddelde werknemer vreemd en over elke onderneming valt wel iets minder rooskleurigs te vertellen.

Sinds de zaak-Spelbos wijs ik cliënten nog actiever en uitvoeriger op de risico’s van publiciteit. In een openbare zitting komt modder regelmatig op straat te liggen, niet alleen die van de werkgever, óók die van de werknemer. Een goede journalist laat zich niet voor jouw karretje spannen en voor je het weet keert de publieke opinie zich tegen je.

Bedrijven blijken meestal veerkrachtiger dan een enkele medewerker als het gaat om reputatieschade. Sinds de zaak-Spelbos adviseer ik mijn cliënten veel vaker om de rechtbank en de pers te vermijden. Zorg voor een mooie vertrekregeling en houd de gelederen gesloten. Je weet nooit waar je elkaar in de toekomst weer tegenkomt.’

‘Op mijn achttiende ging ik rechten studeren. Een jaar later werd ik ernstig ziek. Ik had een goedaardige tumor aan de hersenen en de halswervels. Die tumor is operatief verwijderd, maar een goed herstel bleef uit. Maandenlang werden mijn klachten afgedaan als psychisch, totdat bleek dat door een ontsteking in het operatiegebied het hersenvocht niet meer goed wegliep. De druk in mijn hoofd werd te groot en mijn oogzenuw stierf grotendeels af. Drie jaar duurde het voordat ik in staat was mijn rechtenstudie weer op te pakken.

Ondertussen was er in 1993 een rechtszaak tegen het ziekenhuis gestart. Door de verkeerde diagnose is mijn gezichtsveld beschadigd. Autorijden en fietsen lukken niet meer. Lezen gaat letter voor letter, maar gelukkig heb ik een ijzersterk geheugen en werk ik efficiënt. Hoewel iedereen het mij afraadde, heb ik door heel hard en gedisciplineerd te werken mijn studie afgerond.’

Rugletsel 

‘Ik had hoge cijfers en wilde advocaat worden, maar vanwege mijn visuele beperking en mijn noodzaak minder uren te werken, ging dat erg moeizaam. Ik heb in totaal zeventig sollicitatiebrieven geschreven voordat ik in 2001 werd aangenomen op een klein kantoor in arbeids- en familierecht. Een jaar later was mijn eigen letselschadezaak eindelijk naar tevredenheid afgerond. In 2007 startte ik een eigen kantoor.

In 2012 werd ik via via benaderd om een al lopende zaak over te nemen. De man had een bedrijfsongeval gehad waar hij rugletsel aan had overgehouden. De zaak was tweeledig: arbeidsrechtelijk moest het ontslag met zijn werkgever worden geregeld. En er speelde een letselschadetraject vanwege het ongeval.

In eerst instantie twijfelde ik. Mijn eigen voorgeschiedenis zou mogelijk weer de revue passeren, inclusief alle emoties. Een emotionele advocaat is geen goede advocaat. Maar na wat overdenkingen, besloot ik de zaak toch aan te nemen.

Het bleek een goede keuze. Mijn juridische kennis en mijn eigen ervaring leidden ertoe dat ik de zaak tot een heel bevredigend einde heb begeleid. Dat gaf een enorme kick. Bovendien kwam ik tot de conclusie dat ik, boven verwachting, letselschade erg boeiend vond. De zaak betekende voor mij echt een ommekeer in mijn vak: ik besloot mij in letselschade te specialiseren en een Grotius specialisatieopleiding Personenschade te volgen.’

Ervaringsdeskundig 

‘Ik merk dat ik als ervaringsdeskundige cliënten erg goed kan begrijpen en adviseren. Ik weet immers wat mijn cliënten ervaren. Ik besef goed dat het bij letselschadeslachtoffers niet alleen om een zak geld gaat, maar ook om erkenning, begrip, gehoord worden.

Door mijn persoonlijke ervaringen durf ik mensen ook keihard te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid om het leven weer op te pakken. Niemand wordt er beter van om met een zak geld in een hoekje te zitten. Daar ben ik zelf het voorbeeld van. Als die ene zaak niet op mijn pad was gekomen, was ik waarschijnlijk nog steeds arbeidsrechtadvocaat geweest. Blijkbaar moesten mijn eigen emoties eerst een paar jaar slijten.’