Hoewel ook andere rechtsgebieden in aanmerking kunnen komen, wordt specifiek het familierecht benoemd. Letterlijk stelt het ministerie voor ‘binnen de huidige wet- en regelgeving snel te beginnen met experimenten die uitgaan van het oplossen van problemen in plaats van het bekostigen van rechtsbijstand. Denk aan een experiment in het familierecht, in het bijzonder bij echtscheidingen’.

Op basis van experimenten kunnen we ervaring opdoen met en inzicht krijgen in het besturen en bekostigen van de voorgestelde werkwijzen, aldus het ministerie. ‘De lessen uit experimenten en het aangescherpte ontwerp vormen uiteindelijk de basis voor een nieuw wetsontwerp.’

Het kabinet besluit dezer dagen over de modernisering van de rechtsbijstand. Rond Prinsjesdag wordt het voorstel aan de Tweede Kamer voorgelegd.

Het ministerie beschrijft in het artikel op welke problemen de gefinancierde rechtsbijstand stuit en benoemt vier oplossingen. Een daarvan betreft alternatieven voor de klassieke rechtsbijstand.

‘We gaan van een stelsel van rechten (recht op rechtsbijstand) naar een stelsel dat inspeelt op behoeften (oplossen van problemen). Dat betekent dat we veel meer dan nu gaan kijken of rechtsbijstand door een advocaat de beste route is en of de omvang van het probleem in verhouding staat tot de kosten van die oplossing. Dat vraagt om het aanbieden van alternatieve rechtshulp die effectiever is dan naar de rechter gaan met een advocaat.’

In het blad komt Henrike Karreman aan het woord, als ‘programmadirecteur’ belast met de modernisering van de rechtsbijstand. Volgens Karreman staan veel partijen buiten JenV te trappelen om mee te denken.  ‘Voor deze modernisering kwamen we bij veel maatschappelijke partners over de vloer. Onze vraag was steeds: wat zou jij doen met 400 miljoen voor rechtsbijstand, als het enige kader dat je meekrijgt de grondwet is? Vaak vonden we prachtige ideeën die goed aansluiten op de veranderingen die we voor ogen hebben. Organisaties willen coalities vormen om de rechtsbijstand bij de tijd te krijgen. ‘

Weerstand is er ook, erkent Karreman. ‘Zo is het idee om de stelselwijziging budgetneutraal door te voeren, maar we horen vanuit het veld wel dat er eigenlijk geld bij moet, bijvoorbeeld om adequate vergoedingen voor advocaten uit te keren.’

Niettemin toont de programmadirecteur zich positief over het verloop van het proces. ‘Op 25 juni was er een congres waar we met maatschappelijke partners terugkeken op de consultaties die we hebben gehouden en wat ons dat geleerd heeft over een gemoderniseerde rechtsbijstand. Als iets duidelijk werd, is het wel dat we het samen mooier kunnen maken als we allemaal onze schouders eronder zetten.’

Dat het ministerie met name echtscheidingen op het oog heeft bij de modernisering van de rechtsbijstand ligt in de lijn der verwachting. De commissie Van der Meer noemde specifiek het familierecht als een van de rechtsgebieden binnen de advocatuur waar beloning en inspanning niet meer in verhouding staan.

Oud-politicus André Rouvoet van het platform Scheiden zonder schade presenteerde begin dit jaar in opdracht van het ministerie een aantal voorstellen om echtscheidingsprocedures soepeler te laten verlopen.

Het hele artikel Een modern stelsel voor rechtsbijstand is hier te vinden.