Rechters wraken wordt moeilijker

Jörg vindt dat rechters nogal eens om de verkeerde redenen worden vervangen. Hij noemt als voorbeeld de zaak-Wilders. De PVV-voorman was vanwege zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak door de rechtbank veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. In het hoger beroep eerder dit jaar wraakte zijn advocaat Geert-Jan Knoops de rechters van het Haagse hof. Zij hadden geweigerd nader onderzoek te doen naar een uitspraak van D66-voorman Alexander Pechtold over Russen. Volgens Wilders was die uitspraak vergelijkbaar met de zijne over Marokkanen. Hij vond dat de rechtbank met twee maten mat.

De wrakingskamer gaf Wilders gelijk. Een dubieus besluit, stelt Jörg. ‘Je had de vraag of beide politici ongelijk werden behandeld goed op de zitting kunnen behandelen. Die wraking was een poging om te doen voorkomen alsof er rook was en dus vuur.’

Rechters en Openbaar Ministerie dringen al langere tijd aan op nieuwe regels rondom wraking. Volgens Jörg gaf de Hoge Raad eind vorige maand duidelijkheid. Dat was in een hoger beroep in een drugszaak uit 2008. De advocaat wilde destijds dat het hof de zaak terugverwees naar de rechtbank, die volgens hem partijdig was. De raadsheren wezen dat verzoek af. De advocaat wraakte de rechters en kreeg gelijk van de wrakingskamer. Een verkeerd oordeel, stelt de Hoge Raad nu. ‘Zo’n onwelgevallige beslissing van rechters mag geen reden zijn hen te wraken, en als rechters dat niet uitgebreid uitleggen, hoeven ze evenmin op te stappen.’

In een andere zaak, uit 2015 over vleesfraude, werden achtereenvolgens de behandelend rechter gewraakt en de wrakingskamer die dit wrakingsverzoek behandelde. Als zo duidelijk is dat een advocaat alleen maar wil vertragen, zegt de Hoge Raad in deze zaak, hoeft een wrakingsverzoek niet eens behandeld te worden.

‘Wraking zoals in de zaak-Wilders zou vanaf nu niet meer mogelijk zijn,’ zegt Jörg. ‘Maar goed ook. Rechters zijn schichtiger geworden. Als je nu tegen een slachtoffer zegt dat het niet niks is wat hij heeft meegemaakt, kun je al beschuldigd worden van partijdigheid. Zo verdwijnt de menselijkheid uit de rechtszaal.’

Knoops bevestigt dat de deur voor wraking nu ‘iets meer is gesloten’. Maar anders dan Jörg denkt hij dat een wraking zoals in de zaak-Wilders nog steeds mogelijk is. ‘Het ging ons erom dat de rechters ons onderzoeksverzoek hadden afgewezen op een manier die vraagtekens zette bij hun onpartijdigheid.’ Knoops noemt het verder zorgelijk dat rechters en Openbaar Ministerie samen vroegen om andere wrakingsregels. ‘Die twee partijen moeten onafhankelijk van elkaar opereren.’

Volgens cijfers van de Hoge Raad is het aantal wrakingsverzoeken van advocaten toegenomen van 258 in 2007 tot 620 in 2016. Slechts 1 op de 25 verzoeken wordt gehonoreerd, aldus de krant. Onderzoekers schatten dat 10 procent van de verzoeken wordt ingezet om zand in de machine te strooien.