Het jaarlijkse Gerbrandy-debat in Den Haag, georganiseerd door de NOvA, stond woensdag in het teken van de ‘partijdige advocaat’. Kan die nog wel zijn werk doen in de hedendaagse samenleving? Wordt hij of zij niet weggepest door aanhoudende bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand? Of naar de zijlijn gedirigeerd met allerlei gerechtelijke experimenten zonder procesvertegenwoordiging?
Voor advocaten die voor hun inkomen afhankelijk zijn van toevoegingen is het helder als glas: de overheid maakt het werken stilaan onmogelijk. Neem nou het relaas van de asieladvocaat, die vanuit de zaal vertelde over de twee toevoegingspunten die hij verdiende aan een zaak waar dertig uur werk in zat. Gekkenwerk. Om over al de familierechtadvocaten maar te zwijgen die ook vele uren voor niets werken.
‘We zijn nog maar een haartje verwijderd van Poolse en Hongaarse toestanden’
Strafadvocaat Gerard Spong is al evenzeer overtuigd van een boosaardig masterplan, bleek tijdens het debat. De overheid overvalt de bevolking elke 1 januari met een reeks aan nieuwe wetten en regels. Tegelijkertijd maakt ze het de burger steeds moeilijker daar tegenin te gaan, door de partijdige advocaat het leven zuur te maken en daarmee het verzet te minimaliseren. We zijn nog maar een haartje verwijderd van Hongaarse en Poolse toestanden, stelde Spong. Hoog tijd om als advocaten de barricaden op te gaan, vindt hij.
Tweede-Kamerlid Chris van Dam (CDA) daarentegen vindt het hele idee ronduit onzin. Volgens hem is er geen sprake van een overheidsagenda die gericht zou zijn tegen de advocatuur. De beroepsgroep moet nou eindelijk eens uit de slachtofferrol stappen en met goede voorstellen komen, betoogde hij. ‘Als we op termijn de gesubsidieerde rechtsbijstand in stand willen houden, dan moeten we wel een paar wissels verzetten.’
Rechtsbijstand
Van Dam herhaalde woensdag nog maar eens dat in het regeerakkoord is vastgelegd dat geen rechtsgebied wordt uitgesloten van de gefinancierde rechtsbijstand. Eventuele brieven van minister Dekker (rechtsbescherming) dat daar verandering in komt, heeft hij nooit gezien. Het wachten is op de brief aan de Tweede Kamer, die op korte termijn wordt verwacht.
Bijzonder hoogleraar advocatuur Diana de Wolff, eveneens praktiserend advocaat sociale zekerheid, is uiterst kritisch over het regeringsbeleid, maar vermoedt geen boosaardig plan. Soms is er in haar ogen domweg sprake van onvermogen. Als voorbeeld noemde ze het UWV, ook al murw bezuinigd. Het is ronduit onmogelijk om in gesprek te komen met de uitkeringsinstantie, is haar ervaring. Voor maatwerk is geen ruimte, alles gaat op de automatische piloot. ‘Voorstellen tot mediation worden genegeerd, met procedeert maar door, vaak om niets.’
‘Als de kwaliteit van de advocatuur goed is, komt dat de kwaliteit van de rechtspraak ten goede.’
De kersverse Rotterdamse regelrechter Jennifer Willemsen heeft oprecht te doen met de sociale advocatuur. ‘Ik zie met lede ogen dat ze minder bedeeld worden dan hun collega’s.’ In de ideale wereld van Willemsen leveren advocaten en rechters gezamenlijk een goed product af. ‘Als de kwaliteit van de advocatuur goed is, komt dat de kwaliteit van de rechtspraak ten goede.’
Haar deur staat voor advocaten in ieder geval wijd open, benadrukte Willemsen woensdag. Het experiment dat sinds september in Rotterdam loopt, heeft in ieder geval niet de intentie om advocaten buitenspel te zetten. Niet dat in haar rechtszaal veel te halen is voor advocaten. Het betreft meestal potentiële kantonzaken, waarbij geen sprake is van verplichte procesvertegenwoordiging. ‘Voor veel partijen is het griffiegeld te hoog. Wij proberen tegen een laag tarief snelheid in zaken te brengen.‘
Aan het eind van het debat rest maar één conclusie: het wordt alsmaar lastiger voor advocaten om de minderbedeelden in de samenleving bij te staan. Maar of daar nou een vooropgezet plan achter zit? Het blijft gissen. Hoewel het jongste schandaal rondom de telefoonprovider Telio en de Dienst Justitiële Inrichtingen het vertrouwen er niet groter op maakt.
