In een brief aan de Kamer donderdag stelt algemeen deken Bart van Tongeren dat zowel het rechtsbestel als de toegang tot het recht onder druk staat. Namens de beroepsorganisatie wijst hij onder meer op de jongste plannen van minister Dekker (Rechtsbescherming) voor de gefinancierde rechtsbijstand. Die zouden leiden tot minder recht voor mensen met minder geld.
Volgens Van Tongeren versterkt de minister met zijn plannen vooral de Staat in plaats van de rechtsstaat. ‘Voor een deel van de samenleving bestaat het recht onvoldoende omdat veel mensen geen toegang tot het recht hebben. Zij worden er buiten gehouden. De minister maakt deze groep geïsoleerden groter. Zij dreigen van het recht te worden afgeschermd.’
Ook andere ontwikkelingen zetten het rechtsbestel onder druk, constateert de deken, zoals de problemen met de digitalisering van de rechtspraak.
Volgens de NOvA is het hard nodig dat de minister daar de regie pakt. Waar de digitalisering voor het civiele recht en het bestuursrecht is stilgevallen, gaat die in het strafrecht, bij de Hoge Raad en bij de Raad van State gewoon door. Onbegrijpelijk dat Dekker zijn verantwoordelijkheid niet pakt, schrijft Van Tongeren. ‘De gebruiker raakt verstrikt in een digitaal doolhof, omdat regie en verantwoordelijkheid in de rechtsketen ontbreekt. Ook maakt de minister niet duidelijk of er straks voldoende middelen zijn om de digitalisering van de rechtspraak door te kunnen blijven ontwikkelen, terwijl de advocatuur zich moet blijven inspannen en investeringen blijft doen.’
Strafvordering
De NOvA maakt zich ook zorgen over de gang van zaken bij de modernisering van het Wetboek van Strafvordering. Vooruitlopend op het nieuwe wetboek brengt het kabinet al bepaalde onderdelen in procedure, zoals bijvoorbeeld over het spreekrecht van slachtoffers en de verschijningsplicht voor verdachten. Dat gaat ten koste van de samenhang en de kwaliteit van het nieuwe wetboek, stelt Van Tongeren. Hij dringt er bij de Kamer op aan een speciale regeringscommissaris te benoemen die het hele project bewaakt.
Niet alleen het nieuw wetboek, maar de gehele strafrechtketen vergt extra investeringen. Het kabinet schiet daar nu al te kort, meent de algemeen deken. ‘Echte problemen blijven daarmee onaangetast. De aanpak van criminaliteit – een internationale miljardenbusiness – faalt op sensationele wijze. Criminelen wordt steeds meer ruimte en macht gegund. Het kost de samenleving miljarden.’