Het Advocatenblad legde het eigen Advocatenpanel in januari een aantal vragen voor over de verwachtingen en plannen voor 2019. Meer dan de helft (53 procent) van de respondenten geeft aan (heel) veel vertrouwen in de toekomst te hebben. Zestien procent zegt (heel) weinig vertrouwen in de toekomst te hebben. Drie op de tien is neutraal gestemd.
Het vertrouwen in de toekomst wordt ook zichtbaar in de bedrijfseconomische doelen die de panelleden benoemen. Iets minder dan de helft (48 procent) gaat voor groei en een derde voor consolidatie. Het vertrouwen uit zich ook in de verwachting van 71 procent die zegt evenveel of meer declarabele uren te maken in 2019.
Op basis van analyse van de resultaten concluderen we dat grote kantoren (20+) meer vertrouwen in de toekomst hebben dan de kleinere kantoren. Dat grotere vertrouwen weerspiegelt zich ook in het aantal concrete plannen dat de kantoren hebben om in 2019 uit te gaan voeren. De grote kantoren noemen gemiddeld significant meer concrete plannen dan de kleinere kantoren.
Toelichtingen van respondenten op de antwoorden
‘We hebben als klein kantoor een specialistische procespraktijk. De afgelopen jaren ondervonden wij veel concurrentie van de grote kantoren. In dat licht hebben wij ons aangesloten bij een internationaal verband van advocaten en het lijkt erop dat wij daardoor de grote kantoren kunnen weerstaan.’
‘Mijn kantoor is uitstekend gepositioneerd voor de toekomst, maar de marktontwikkelingen voor 2019 lijken minder gunstig dan in 2018.’
‘Als kantoor met een volledige toevoegingspraktijk zijn de vooruitzichten in de gefinancierde rechtshulp niet rooskleurig. De rek is eruit. Bezuinigen op kantoorkosten is gebeurd en de grens is bereikt. Een omslag naar een (deels) betalende praktijk is niet eenvoudig haalbaar na ruim twintig jaar sociale advocatuur. In de toekomst ligt de vraag voor of doorgaan op deze weg economisch verantwoord is.’
‘Kansen vanwege de persoonlijke aandacht. Bedreigingen: steeds meer rechtsbijstandverleners, contracten tussen advocaten met grotere partijen, doorverwijzingssites voor advocaten die daarvoor betalen, negatief imago advocatuur, mijn indruk dat de bestaansnoodzaak van de advocatuur niet meer vanzelf spreekt en wordt ondermijnd vanuit verschillende disciplines.’
Concurrentie en bezuinigingen
Ondanks het vertrouwen in de toekomst ziet het Advocatenpanel een aantal behoorlijke uitdagingen voor 2019. Meest opvallend is wellicht de concurrentie die men verwacht of voelt van andere juridisch dienstverleners. In iets mindere mate geldt dat ook voor het toenemend gebruik van ‘legal tools’ door cliënten.
De bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand zijn volgens 53 procent van de respondenten eveneens een grote uitdaging. In de spiegel kijkend geven de respondenten aan dat het gebrek aan innovatiekracht ook een uitdaging (lees risico) is voor de advocatuur.
Krapte op de arbeidsmarkt lijkt in dit verband (ook in vergelijking met andere branches) iets minder een probleem. Dat neemt niet weg dat 30 procent zich in meer of mindere mate zorgen maakt over het aantrekken van voldoende gekwalificeerd personeel.
Toelichtingen van respondenten op de antwoorden
‘Bezuiniging op de rechtsbijstand is een bedreiging voor de kernwaarde van de advocatuur. Er dreigt weer een recessie en we zijn de vorige net te boven. Voor de arbeidsrechtpraktijk is de concurrentie een bedreiging.’
‘Ik heb berekend dat mijn medewerkers niet kostendekkend kunnen werken op toevoegingsbasis. Dat heeft gevolgen voor strategische keuzes en leidt in elk geval tot een selectiever aannamebeleid wat toevoegingszaken betreft.’
‘De economische recessie heeft geleid tot een permanente zoektocht naar “méér voor minder”, ook ten aanzien van juridische dienstverlening. Opdrachtgevers proberen te bezuinigen. Laaghangend fruit wordt permanent vervangen door goedkopere alternatieven (tools of in-house juristen). Alle advocatenkantoren worden daarmee geconfronteerd en merken dat ze iets moeten doen om het aantal opdrachten op peil te houden. Dat leidt tot grotere concurrentie tussen advocatenkantoren onderling.’
Klanttevredenheid en specialisatie
De vraag op welke terreinen de kantoren voor 2019 kansen zien om zich verder te ontwikkelen en groei te realiseren, levert op dat investeren in grotere klanttevredenheid de meest genoemde actie is. Zeven op de tien respondenten zien dat als kans en bijna een kwart heeft ook al concrete plannen om daaraan te werken (zie tabel 5 voor concrete actie ter vergroting klanttevredenheid).
Samenwerking met andere advocaten (of andere zakelijke dienstverleners) en verdere automatisering worden ook als goede kans benoemd. Op het terrein van samenwerking heeft 14 procent concrete plannen en voor de automatisering is dat 22 procent. De meeste panelleden noemen verder specialiseren in rechtsgebieden of in specifieke branches ook als een kans. Op beide gebieden bestaan vaak al concrete plannen, zo geven ze aan.
Toelichtingen van respondenten op de antwoorden
‘Wij hebben de afgelopen jaren al een forse automatiseringsslag gemaakt en zijn als klein kantoor behoorlijk up-to-date. Vandaar dat investeren in IT en automatisering dit jaar iets minder prioriteit heeft. Wij hebben de afgelopen jaren een succesvolle abonnementsformule voor mkb-klanten ontwikkeld die we ook komend jaar gestaag verder willen uitrollen en laten groeien. Ook dit jaar houden we weer klantenbijeenkomsten op locatie bij onze klanten, zodat onze klanten en relaties ook weer met elkaar in aanraking komen en ook van elkaar leren. Die formule werkt goed.’
‘Als gevolg van de bezuinigingen in de gefinancierde rechtsbijstand in de afgelopen tien jaar hebben wij flink in onze uitgaven moeten snijden. Onder meer hebben we onze bibliotheek moeten afbouwen en ons secretariaat moeten afschaffen. Hoewel we heel graag een advocaat-stagiair zouden willen aantrekken, durven we dat niet aan vanwege de onzekere toekomst voor de sociale advocatuur.’
‘Ik werk al zeer gespecialiseerd. Winst valt zeker te boeken in samenwerking.’
‘We stoten een deel van de piketdiensten af (strafzaken) omdat de inspanning niet in verhouding staat tot de omzet.’
‘Focus op de dienstverlening én meer vertrouwen uitstralen, weg met die ellendige bescheidenheid die bij sommige cliënten verkeerd overkomt.’
‘Ik bezoek cliënten al vaak thuis, hetgeen op prijs wordt gesteld. Dat verder uitbouwen, is ook service.’
Innovatie
Minder dan een kwart (22 procent) van de kantoren werkt mee aan projecten of experimenten rond nieuwe methodes. Als we daar de 28 procent bij optellen die dat wel overweegt, dan kunnen we voorzichtig stellen dat de helft van de kantoren in meer of mindere mate met innovatie bezig is. Het vertrouwen van het Advocatenpanel dat de kantoren zich kunnen aanpassen aan de veranderingen in de juridische markt lijkt aanzienlijk. Ruim de helft (55 procent) heeft daar (heel) veel vertrouwen in.
Toelichtingen van respondenten op de antwoorden
‘Innovatie vergt kapitaal en managementtijd en dat is voor een kleiner kantoor lastig. Een groot kantoor zal niet willen delen. Dat nodigt kleinere kantoren uit meer naar nichekantoor te hellen, doch daartoe moet men durven kiezen voor krimp en splitsing.’
‘Keep it simple, investeren in kwaliteit en relaties. Goed kwalitatief maatwerk afleveren tegen weinig kosten.’
‘We proberen met cliënten andere dienst-prijscombinaties te maken.’
‘We gaan aan de slag met big data en met slimme software.’
Het Advocatenpanel is een initiatief van het Advocatenblad. Leden van het panel kunnen enkele keren per jaar hun visie geven op zaken die voor de balie relevant zijn. Advocaten kunnen zich aanmelden bij het panel via www.advocatenblad.nl/advocatenpanel. Aan dit online onderzoek, uitgevoerd door onderzoeksbureau Tangram, hebben 319 advocaten deelgenomen. De respondenten komen van zowel grote als van kleine kantoren, verdeeld over heel Nederland, en zijn actief in uiteenlopende rechtsgebieden.
