Kamer kijkt Dekker op de vingers

Liefst vier keer boog de Tweede Kamer zich dit jaar over de gefinancierde rechtsbijstand. Twee keer was er mondeling overleg over de contourennota die minister Dekker in november presenteerde. Daarna konden de fracties moties indienen, met als sluitstuk de stemmingen op 12 februari. Tussen de bedrijven door was er ook nog het nodige schriftelijke verkeer.
De voorlopige conclusie: Dekker mag via ‘trial-and-error’ naar een nieuw stelsel toewerken. Er ligt geen concreet uitgewerkt plan, evenmin is sprake van een financiële onderbouwing. De minister heeft een visie, neergelegd in hoofdlijnen, en een marsroute die langs pilots en experimenten voert.

Verrassend was het groene licht van de Tweede Kamer niet. De VVD-minister had zijn plannen vooraf afgestemd met de coalitiegenoten en wist dat hij op hun steun kon rekenen. Niettemin scoorde de oppositie, aangevuurd door demonstraties van advocaten, op onderdelen de nodige punten. Dekker heeft bepaald geen vrijbrief gekregen voor zijn verbouwingsplannen. Met grote regelmaat zal hij de Kamer moeten informeren over de voortgang.

Voor een belangrijk deel heeft de minister dat over zichzelf ­afgeroepen. Zijn optreden in de Kamer was niet altijd even sterk. Tijdens het eerste debat vergaloppeerde hij zich met de opmerking dat toevoegingsadvocaten meer betaald krijgen voor procederen dan voor adviseren, daarmee een financiële drijfveer suggererend. De ophef die daaruit ontstond, vergde zoveel vergadertijd dat de inhoudelijke discussie niet kon worden afgerond.
In het vervolgoverleg leek Dekker lering te hebben getrokken. Hij had zich goed voorbereid en sloeg een verzoenende toon aan. Desondanks vloog hij opnieuw uit de bocht, dit keer op papier. In de schriftelijke beantwoording van Kamervragen maakte de minister melding van een pilot met rechtsbijstandpakketten. Het experiment wordt uitgevoerd door LegalGuard, een juridisch adviesbureau van verzekeraar Achmea.

Dekker gaf daarmee opnieuw lucht aan de opvatting onder critici dat hij op schoot zit bij verzekeraars. De verwijten van de oppositie in de Kamer dat de VVD marktwerking nastreeft in de rechtsbijstand werden daarmee door hemzelf geschraagd. Het videofilmpje dat hij publiceerde na een bedrijfsbezoekje aan Achmea lag bij iedereen ook nog eens vers in het geheugen.
Mede door het onhandig optreden van Dekker voelt de coalitie zich in toenemende mate ongemakkelijk bij het dossier rechtsbijstand. ­CDA-Kamerlid Chris van Dam zag zich genoodzaakt de minister per motie op te roepen een goede verstandhouding met de advocatuur na te streven.

De Kamer wil voortaan twee keer per jaar worden geïnformeerd over de voortgang. Eind dit jaar dient hij uit de doeken te doen hoe de rechtshulppakketten eruit gaan zien en wat de effecten zijn voor de eigen bijdrage.
Minister Dekker moest de Kamer op vraag van de PvdA ook nog eens beloven de Raad van State vroegtijdig te polsen over zijn hervormingsplannen. Dat is opmerkelijk omdat de raad doorgaans aan het eind van het traject om wetgevingsadvies wordt gevraagd. Van concrete wetsvoorstellen is nog geen sprake.
Bovendien moet hij voor de zomer de Kamer nog uiteenzetten in een zogeheten uitvoeringsplan hoe hij concreet te werk wil gaan. Dat plan dient ook een berekening te bevatten van de kosten en baten van het nieuwe stelsel.

Dekker heeft nog een lange weg te gaan. Bij elk plan, elke voortgangsrapportage en elke berekening die hij naar de Kamer stuurt, kan hij zijn borst natmaken. Het wordt steevast spitsroede lopen bij de oppositie, die elke zwak punt zal uitvergroten. Dat dwingt de coalitiepartijen op hun beurt ook weer tot scherpte, al was het maar om het verwijt te voorkomen dat ze kritiekloos de eigen dan wel bevriende minister volgen.