Minister Dekker voor Rechtsbescherming zal er ongetwijfeld mee in zijn nopjes zijn: de NOvA is bereid een experiment op te zetten gericht op een adequate opvang van mensen met juridische problemen. De inzet van piketadvocaten, naar model van het strafrecht, vormt een belangrijk onderdeel van de NOvA-pilot.
De Nederlandse orde van advocaten gaat daarbij niet over één nacht ijs; de algemene raad heeft de plus- en minpunten van het experiment zorgvuldig afgewogen. De NOvA krijgt vanuit de advocatuur geregeld de oproep het gesprek met Dekker te beëindigen, bij wijze van protest tegen de afbraak van het stelsel. De algemene raad kiest er niettemin voor de lijnen met het ministerie en het kabinet open te houden. Dialoog is de beste manier om onze argumenten naar voren te brengen, vindt de raad.
Trial-and-error
De beoogde NOvA-pilot past in die lijn. Liever proberen bij te sturen om de boel op de rit te houden, dan het beleid te zien ontsporen, is de gedachte. Dekker heeft van de Tweede Kamer groen licht gekregen om via trial-and-error de gefinancierde rechtsbijstand te herzien. In de Haagse wandelgangen groeit echter de onzekerheid over de kans op succes van die aanpak.
Minder procedures, meer oplossingen, luidt de mantra waarmee hij het stelsel van de gefinancierde rechtsbijstand wil hervormen. Dekker staat een systeem met rechtshulppakketten voor ogen, waarin rechtzoekenden weliswaar juridische bijstand krijgen, maar niet per se van een advocaat. Tal van pilots moeten een route opleveren richting een nieuw stelsel, maar in de praktijk blijkt dat een lastige opgave.
De Achmea-pilot met LegalGuard ondervindt weinig medewerking vanuit het maatschappelijk middenveld. Rondom andere beoogde experimenten hangt een waas van stilzwijgen en geheimzinnigheid. Weliswaar is er op papier een aardige lijst voorhanden. Er zijn pilots voorzien voor ZSM, geschillen met de overheid, echtscheidingen, slachtofferzaken, algemeen strafrecht en nog eentje in Rotterdam, bedoeld om het juridisch en het sociaal domein met elkaar te verbinden. Maar naar opzet en praktische uitwerking van veel pilots blijft het vooralsnog gissen.
Eerste lijn
De NOvA wil nu op 1 september een eigen project lanceren om te laten zien hoe het wel kan. Inmiddels is een projectleider aangesteld die het plan gaat uitwerken. Het project is gebaseerd op de ambitie om zowel de eerste als de tweede lijn, en de samenwerking daartussen, te versterken. Op dit moment wordt de eerste lijn onder andere bemand door het Juridische Loket en Sociaal Werk Nederland. Van daaruit komen rechtzoekenden terecht bij toevoegingsadvocaten, in de tweede lijn. In dat proces valt het een en ander te verbeteren, is de gedachte.
Op verschillende plekken in het land wil de NOvA, in samenwerking met diverse partijen, pilots opzetten, waarbij een piketadvocaat optreedt als vraagbaak voor de eerste lijn. Een vooraf opgesteld schema draagt er zorg voor dat de advocaat op vaste tijdstippen beschikbaar is.
Op die manier kan meer specialistische kennis ingezet worden ten behoeve van een gedegen advies, als de functionaris in de eerste lijn die kennis niet paraat heeft. In overleg met de piketadvocaat kan ook worden beoordeeld of een rechtzoekende bijstand van een advocaat behoeft of niet.
De NOvA hoopt met het project, dat na de zomer van start moet gaan, aan te tonen dat de inzet van advocaten in een vroeg stadium de rechtzoekende burger sneller en beter helpt.
Ook de introductie van een zogeheten signaleringsoverleg maakt deel uit van het project. Tijdens dat overleg, waaraan zowel advocaten als ketenpartners deelnemen, worden ervaringen uitgewisseld om daar lering uit te trekken en de samenwerking te optimaliseren.
