In de Volkskrant geven Naves en minister Dekker vandaag een toelichting. ‘De raad voor de rechtspraak heeft uitstekende plannen ingediend’, vindt Dekker. ‘Als zij daarmee de komende drie jaar bestaande achterstanden weg kunnen wegwerken, word ik daar heel blij van.’ Probleem is wel dat de Raad voor de rechtspraak niet precies kan aangeven hoeveel zaken er nog op de plank liggen. ‘Ieder gerecht hanteert zijn eigen definitie’, aldus Naves. ‘We moeten nu samen bepalen wat de achterstand is. Daar geven we in het najaar een klap op. Nieuw is dat we het als een collectief probleem zien.’
Om de achterstanden weg te werken onderneemt de Rechtspraak verschillende acties, zoals de inrichting van een flexpool van rechters. Dit betekent dat rechters voortaan kunnen worden ingezet bij andere gerechten als daar tekorten zijn. ‘Het plan heeft onrust gebracht’, erkent Naves. ‘Ons personeel is redelijk honkvast en we kunnen rechters niet dwingen. Daarom zoeken we enthousiastelingen voor de flexpool. Daarover ben ik optimistisch’.
Een andere optie is dat rechtzoekenden gevraagd wordt om te reizen naar een verder gelegen gerecht, als hun zaak daar eerder behandeld kan worden. ‘Dat is niet ideaal’, zegt Dekker. ‘Maar wat is vervelender: iemand vragen een treinkaartje te kopen en een uurtje te reizen, of iemand een jaar laten wachten op zijn uitspraak?’
Financiering 'wurggreep'
De huidige financiële problemen zijn voornamelijk ontstaan omdat de rechtspraak steeds minder zaken voorgelegd krijgt én omdat de digitalisering van de rechtspraak is vertraagd. De minister noemt het financieringssysteem nu ‘een wurggreep’. ‘Dat werkt goed als het aantal rechtszaken stijgt, maar bij de huidige daling van 15 provcent kom je er niet meer uit. Als je vaste kosten zoals personeel en gebouwen gelijk blijven.’ Daarom geldt vanaf volgend jaar een andere systematiek: vaste kosten worden voor een groot deel per lumpsum betaald, waardoor het aantal zaken minder drukt op de begroting.
Het extra geld van de minister is ook bedoeld om de huidige financiele tekorten van de rechtspraak op te vangen en om te werken aan de kwaliteit op lange termijn. De zeer problematisch verlopen digitalisering wordt nu in afgeslankte vorm ingevoerd. Zo start men in 2020 met de daadwerkelijke digitalisering van zaakstromen in het civiele recht en het bestuursrecht.
Maatschappelijk effectief
Uit de miljoenennota blijkt dat er de komende drie jaar een miljoen euro per jaar beschikbaar wordt gesteld voor pilots op het gebied van maatschappelijk effectieve rechtspraak. Diverse pilots met laagdrempelige, toegankelijke rechtspraak, zoals regelrechter, wijkrechter en schuldenrechter worden in 2020 voortgezet of geëvalueerd. De Experimentenwet Rechtspleging wordt in 2020 in het parlement behandeld.