Op 6 november vorig jaar werd advocaat Benjamin Ramos (59) op klaarlichte dag neergeschoten door twee mannen op motorfietsen. Advocaat Anthony Trinidad (53) trof op 23 juli hetzelfde lot. En op 5 september werd advocaat Irineo Cabugoy (73), tijdens een lunch met zijn familie op het terras van McDonald’s, door het hoofd geschoten. Cabugoy is het laatste slachtoffer in de reeks Filipijnse van tenminste 41 advocaten, aanklagers en rechters die, sinds het aantreden van president Rodrigo Duterte in 2016, zijn vermoord.
Allemaal waren ze vóór hun dood op een soort dodenlijst geplaatst. ‘Red tagging’, heet het in de Filipijnen. ‘Zoals het McCarthyisme in de jaren vijftig in de VS,’ vertelt advocaat Czarina Musni van de National Union of Peoples’ Lawyers (NUPL). ‘Het is het boosaardig belasteren van mensen en organisaties door ze te liëren aan extreemlinks. Om precies te zijn: de Communistische Partij (CPP) en hun gewapende tak, de New People’s Army (NPA). Maar wij zijn geen lid van de CCP, we komen alleen op voor mensenrechten.’
NUPL-advocaten werken pro bono voor boeren, mensenrechtenactivisten en talloze verdachten van drugsmisdrijven die in het kader van Dutertes meedogenloze War on Drugs worden opgepakt, vaak op grond van vervalst bewijsmateriaal, aldus Musni. Zijzelf, haar twee zussen én haar moeder, allen mensenrechtenadvocaten, werden getagd als ‘terroristen’ en recruiters voor de NPA. ‘Mijn moeder zou opdracht hebben gegeven voor een hinderlaag waarbij mensen werden vermoord. Het is echt totáál gestoord.’
Track&trace
Het red tagging begon afgelopen januari. Ineens doken overal flyers op met foto’s en verdachtmakingen aan het adres van NUPL-advocaten, maar ook van rechters, aanklagers, journalisten en activisten. Tot voor kort anoniem. ‘Bij de Iglesia Filipina Independiente (IFI), het stadhuis en een persbureau waren pakjes met flyers bezorgd. En omdat de afzender een koeriersdienst had gebruikt, konden we hem opsporen via track&trace. Naam en adres lijken vals. We zoeken nog uit wie erachter zit.’
De advocaten deden aangifte en vroegen de burgemeester van Cagayan de Oro om bescherming. ‘Als dat lukt, zou dat een doorbraak zijn,’ verzucht Musni. De NUPL had in juli al geprobeerd om bescherming af te dwingen door een verzoek tot rechtshandhaving in te dienen. Zij is ervan overtuigd dat de bedreigingen afkomstig zijn van militairen, in opdracht van de regering. Het verzoek werd, ook in hoger beroep, afgewezen. ‘De rechters vonden dat er onvoldoende bewijs was voor een directe link tussen het taggen en het leger.’
Verspreking
Maar vorige maand gebeurde er iets opmerkelijks in het parlement, vertelt Musni. Tijdens een verhit debat tussen NUPL-advocaat Carlos Zarate, tevens afgevaardigde voor de linkse Bayan Muna Partij, en minister van Defensie Delfin Lorenzana liet de minister zich ontvallen dat Zarate ‘publiekelijk afstand moet nemen van de CPP, dan stoppen wij met red taggen’. ‘Letterlijk! Het staat in de handelingen van het parlement. Daarmee konden we naar de Hoge Raad voor hernieuwd beroep. Die heeft het kabinet van de president, die ook opperbevelhebber is, om uitleg gevraagd.’
Die kwestie loopt nog. Intussen staat Duterte onder steeds grotere druk, in binnen- én buitenland. Op 17 september riepen 152 juridische organisaties, waaronder L4L, de Filipijnse regering op tot bescherming van Filipijnse advocaten. Sinds vorig jaar loopt er een klacht tegen hem bij het Internationaal Strafhof (daarop stapte Duterte uit het Verdrag van Rome) en op 5 juli besloot de VN Mensenrechtenraad onderzoek te doen naar Dutertes War on Drugs (Duterte was woedend).
Dat zal hem niet helpen om herkozen te worden, denkt Musni. ‘Toen hij aantrad, beloofde hij vrede te stichten (met islamitische separatisten op het zuidelijke eiland Mindanao en communistische rebellen in het oosten, red.). Zo wil hij de geschiedenis ingaan. Maar hij heeft de vredesbesprekingen afgebroken en probeert alle conflicten te smoren met geweld. Hij voert alleen oorlog, tegen al zijn critici. Dat werkt niet. Er is nog nooit een oorlog beëindigd met oorlog. Hij zal moeten onderhandelen.’
