Maar denk niet dat de daders zijn ontslagen, verwacht niet dat de strafrechter nu het laatste woord heeft. Niets van dat alles. Het recht meandert bij de staat. Het heeft daar nooit een rechte loop. Zie de jurist van de Belastingdienst die de klokkenluider gerust meende te stellen met de belofte ‘in de toekomst gaan we weer volgens de wet werken’ (aldus Trouw en RTL Nieuws). Het smoren van de klokkenluider was bijna gelukt. Aangiftes tegen ambtenaren gaan zelden over machtsmisbruik, maar eerder over het lekken van geheimen. Maatschappelijke onrust is gevaarlijker dan een loyale boef. Schending van een ambtseed is erger dan het belagen en bedonderen van armlastige burgers. De ambtenaar die werd gestraft, die op non-actief werd gesteld en geïntimideerd, is de man die de misstanden aankaartte.
Illegaal overheidshandelen leidt standaard tot de instelling van een commissie. En dus boog de oude Donner zich over het schandaal van de gedupeerde ouders. Het is een bijzondere vaardigheid om de boevenstreken van een foute baas uit te smeren over zijn ondergeschikten. Bij de overheid wordt deze vaardigheid gewaardeerd. Het is een uitvloeisel van loyaliteit als kernwaarde: we waren allemaal een beetje fout. Het rapport van Donner heeft als zalvende titel ‘Omzien in verwondering’. Zijn diagnose: de Belastingdienst leed aan institutionele vooringenomenheid. Het is een knappe vondst. Het doet denken aan de wijze waarop het OM in 2018 de top van ING ontzag na het witwasschandaal, met een vergelijkbare toverformule: de strafbare feiten zijn toe te rekenen aan de organisatie als geheel. Het is de homeopathische verdunning van misdaden van het management. Het is bovendien een schoffering van ondergeschikten die de orders uitvoerden binnen een strakke hiërarchie. De klokkenluider beschreef de angstcultuur. Medewerkers durfden de leiding niet tegen te spreken, uit vrees dat het hun loopbaan zou schaden. De Belastingdienst leed aan institutionele intimidatie.
En het waren natuurlijk niet deze medewerkers die de landsadvocaat met een aktetas vol leugens op pad stuurden om rechters en rechtzoekende ouders te misleiden. Burgers die jaren vergeefs moesten procederen omdat de Belastingdienst door de rechter werd geloofd. Klein gelijk laat zich zo gemakkelijk platwalsen.
De dg, de Algemeen Directeur, de Directeur Toeslagen van destijds. Ze kunnen na een standje blijven zitten of gaan elders op een departement weer aan de slag. Ze waren immers altijd loyaal. Daar mogen ze weer nieuwe afdelingen met hun institutionele vooringenomenheid infecteren.
Is er eigenlijk al aangifte gedaan?