Dekker maakte zijn voornemen maandag kenbaar in een brief aan de Tweede Kamer. Volgens de bewindsman moet het register rechtzoekenden de garantie bieden dat ze bij een goede mediator terechtkomen. ‘Vooral voor rechtzoekenden die zich bijvoorbeeld door de aard van hun (dreigende) geschil in een kwetsbare positie bevinden, is het belangrijk dat zij in één oogopslag kunnen zien voor welke mediators de kwaliteit gewaarborgd is.’
Dekker meent dat mediation een goede methode is om geschillen vroegtijdig op te lossen, vooral omdat de mediator een neutrale positie inneemt. ‘Ook advocaten worden opgeleid om, waar het kan, te komen tot voor beide partijen aanvaardbare oplossingen, maar zij doen dit vanuit een andere grondhouding dan mediators. Een advocaat streeft waar mogelijk naar minnelijke oplossingen, maar een advocaat is ook partijdig en dient principieel de belangen van zijn cliënt. Een mediator moet bovenal onpartijdig zijn en als een neutrale derde naast partijen staan. Vanuit dit perspectief moet de mediator een partij-overstijgende blik op de gezamenlijke en tegengestelde belangen hebben,’ schrijft de minister.
NOvA
Er bestaan al registers voor mediators, onder meer dat van de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) met circa drieduizend mediators. De diverse registers stellen elk hun eigen eisen, met als gevolg een verdeeld landschap en onvoldoende inzicht voor rechtzoekenden in de verschillen in kwaliteit en betrouwbaarheid, oordeelt Dekker.
Een eerdere poging om een wettelijk register in te voeren liep in 2016 spaak. Volgens de bewindsman is de tijd nu wel rijp. Uit gesprekken met zowel mediators, als rechters, gerechtsdeurwaarders, notarissen en rechtsbijstandsverzekeraars is hem gebleken dat er voldoende draagvlak bestaat. Alleen de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) heeft volgens Dekker kritisch gereageerd, ‘kort gezegd omdat nut en noodzaak van een wettelijke regulering van het beroep niet worden onderschreven’.
Verschoningsrecht
De beëdigd mediator krijgt geen vergaande exclusieve taken en bevoegdheden, zoals die voor advocaten wel gelden. Dekker wil wel verschoningsrecht toekennen, in lijn met het verschoningsrecht dat mediators in grensoverschrijdende geschillen nu al toekomt. Er worden ook kernwaarden opgesteld, waar alle beëdigd mediators zich aan moeten committeren. Kernwaarden zijn in ieder geval: het bewaken van de vrijwilligheid ten aanzien van deelname aan mediation door partijen en hun instemming met de uitkomst, het bewaken van partijautonomie, het betrachten van onafhankelijkheid en onpartijdigheid en het bewaken van de vertrouwelijkheid.
Daarnaast voorziet het voorgenomen wetsvoorstel, dat later dit voorjaar in consultatie wordt gebracht, in een klachtenprocedure. Klachten kunnen leiden tot schorsing of uitschrijving uit het register.
Rechter
Dekker benadrukt dat zijn voorstellen er niet op zijn gericht rechtzoekenden bij de rechter weg te houden. De toegang tot de rechter blijft gewaarborgd, schrijft hij. Wel onderzoekt hij de mogelijkheden om partijen zich bij de rechter te laten uitspreken over of en zo ja hoe zij hebben geprobeerd hun geschil buiten rechte op te lossen, bijvoorbeeld met mediation.
Daarnaast verkent hij de mogelijkheid partijen financieel tegemoet te komen als mediation na een verwijzing door de rechter alsnog tot overeenstemming heeft geleid.
De Nederlandse Mediatorsvereniging (NMv) laat weten blij te zijn met de plannen van Dekker. Volgens de vereniging wordt straks ‘in verbinding stellen’ de norm, in plaats van ‘in gebreke stellen’.De MfN ziet de brief ‘als een mooi uitgangspunt voor de verdere besluitvorming in een interessante tijd, waarin er nieuwe kansen geboden worden aan mediators’. Bij de uitwerking van de mediationwet zal de MfN naar eigen zeggen nauw worden betrokken.
