2018 kan gerust het kanteljaar genoemd worden voor de wereldwijde investeringen in legal tech. Staken investeerders in 2016 en 2017 jaarlijks ruim tweehonderd miljoen dollar in bedrijven die nieuwe technieken voor de juridische sector produceren, in 2018 explodeerde dat bedrag volgens marktonderzoeksbureau Tracxn naar zo’n 1,6 miljard. Enerzijds ging het om een groei in de breedte, anderzijds vonden enkele mega-investeringen plaats: zoals de financiële injectie van vijfhonderd miljoen dollar in Legal Zoom, een Amerikaans online juridisch technologiebedrijf dat haar klanten helpt om juridische documenten te maken zonder dat ze daarvoor een advocaat hoeven in te huren.
In Europa wordt Londen gezien als de belangrijkste broedplaats van legal tech. Samen met vele technologische start-ups in financial tech en andere sectoren weet de Britse hoofdstad vier tot vijf keer zoveel technologische investeringen aan te trekken als Parijs of Berlijn. Dat meldt The Law Society in het rapport Lawtech: a comparative analysis of legal technology in the UK and in other jurisdictions (2019). Er zijn in Londen zo’n vierduizend tech start-ups actief, die vaak samenwerken met bedrijven en universiteiten. Een voorbeeld uit de advocatenwereld is de incubator Fuse van Allen & Overy, die onderdak en steun biedt aan legal tech start-ups die zich richten op de advocatuur. Bijvoorbeeld Legatics, een bedrijf dat traditionele juridische procedures omzet naar interactieve software.
Hotspot Holland
Ook Nederland wordt gezien als een vruchtbare locatie om te investeren in legal tech. Volgens de Global Innovation Index van de World Intellectual Property Organisation behoort Nederland al jaren tot de vijf meest innovatieve landen ter wereld. Voor start-ups biedt ons land een rijk vestigingsklimaat. Daarin gedijen ook jonge lawtech bedrijven, beschrijft The Law Society in zijn rapport. In hotspot Holland floreren vooral online juridische diensten, intellectueel eigendom, documentbewerking en consultancy. Ook de oprichting van Dutch Legal Tech en andere overheidsinitiatieven leveren een bijdrage. Net als de groeiende digitale ontsluiting van nationale wetgeving en jurisprudentie.
Een optimistisch beeld. Toch worden in verschillende rapporten kanttekeningen gezet bij het concrete effect van al deze investeringen op de praktijk van de werkvloer. Meer geld naar de nieuwste technieken leidt niet automatisch tot zichtbare en duurzame verbeteringen binnen de advocatuur. De gemiddelde advocaat heeft weinig kennis, visie of vaardigheden als het aankomt op legal tech, waarschuwt Wolters Kluwer in het rapport The Future Ready Lawyer (2019). De helft van alle advocaten en bedrijfsjuristen verwacht veel impact van kunstmatige intelligentie, big data en machine learning, maar slechts 24 procent begrijpt het ook. 72 procent ziet het beter omgaan met omvangrijke en complexe informatie als cruciaal, slechts 31 procent is daar ook echt klaar voor.
Magische kogel
Een van de conclusies van het jongste congres van de European Legal Tech Association (ELTA) in november in Madrid was dat advocaten te veel mikken op ‘the magic bullet’: die ene wonderbaarlijke toepassing die alles oplost. Maar de sleutel ligt volgens deze experts niet alleen bij het vinden van het juiste gereedschap. Minstens zo belangrijk is het zoeken naar de optimale manier om vernieuwing in te passen in organisatie en werkwijze. Zolang dat onvoldoende gebeurt, geldt een pijnlijke paradox: hoe meer techniek om efficiency te vergroten, hoe meer inefficiency ontstaat. ‘Daarom gooien wij geen tools meer naar de business,’ verklaarde in Madrid Henrik von Wehrs, Legal Tech Engagement Manager Europe bij Allen & Overy.
Het zijn vooral de grote advocatenkantoren die de weg wijzen. Zij hebben veruit het grootste budget voor legal tech en andere innovatie. Dat is heel anders bij kleinere kantoren. José Ángel Sandín, CEO bij Lefebvre, stelde in zijn keynote op het ELTA-congres dat 75 procent van de advocaten de noodzaak voelt om te innoveren, maar dat slechts 23 procent van de kantoren een innovatiebudget heeft gereserveerd. Dit sluit aan bij de observatie in het Law Firms’ Survey report (2019) van PricewaterhouseCoopers dat maar een handvol advocatenkantoren een heldere strategie heeft om de voordelen van vernieuwing te verzilveren. Een minderheid lanceert technologische concepten die de markt veranderen. De grote meerderheid neemt kleine stappen.
Pionieren loont
Door de explosieve groei van investeringen wordt het rendement van legal tech breder zichtbaar. Wat prikkelt beter dan stijgende winsten bij de pioniers? Het blijkt dat advocatenkantoren en bedrijven die vooroplopen in het gebruik van moderne technologie gemiddeld meer winst maken. En al is technologie niet de enige factor die de winst bepaalt, het toont dat innovatie loont. Een overtuigende case is de invoering door JP Morgan van het instrument Contract Intelligence (COIN). Daarmee kon de bank geautomatiseerd clausules en analyses van contracten genereren. COIN bespaarde JP Morgan wereldwijd jaarlijks 360.000 advocatenuren.
Het voorbeeld laat zien dat niets doen het grootste risico lijkt te zijn als het gaat om legal tech in de juridische sector. Dan loopt op termijn de concurrent of de klant weg met de opbrengst. Advocaten en andere juristen die futureproof willen zijn, moeten zich actief voorbereiden, bepleit de Amerikaanse advocaat en journalist Bob Ambrogi in het genoemde The Future Ready Lawyer: ‘Lees zo veel mogelijk over nieuwe technologieën, bezoek congressen. Praat erover met je collega’s en vooral met je klanten: wat vinden zij belangrijk? De toekomst bevindt zich om je heen.’