Frans Knüppe klein
Image credit: Sjoerd van der Hucht

Onwerkelijk, ontregelend, vervreemdend en beangstigend. Het zijn de eerste woorden waar Knüppe (1955) aan denkt bij de coronacrisis. ‘Het is iets onverwachts dat op je afkomt. Niet alleen op mij maar op de hele balie en nog veel breder. Ineens heb je te maken met een soort onzichtbare vijand. Ook in ordeverband overkwam het me.’

Begin dit jaar droeg de algemene raad van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) de advocaat van Dirkzwager legal & tax in Arnhem voor als nieuwe algemeen deken. Eind vorige maand, kort nadat het kabinet op advies van het RIVM de coronamaatregelen afkondigde, werd hij door het college van afgevaardigden formeel verkozen. Hij volgt Johan Rijlaarsdam op die om persoonlijke redenen stopte.

Het door Rijlaarsdam neergelegde beleidsplan verdween naar de achtergrond en de coronacrisis werd prioriteit één. ‘De balie wordt hard geraakt door de crisis. Het is bepaald geen tijd om achterover te leunen voor de orde.’

Volgens Knüppe is het van wezenlijk belang dat de rechtspleging zo veel mogelijk doorgang vindt. ‘We doen ons uiterste best om met behoud van de grote belangen van de volksgezondheid toch te kijken wat er door kan gaan in de rechtspleging. Als dat helemaal stil komt te liggen, zou dat in veel opzichten slecht zijn. Dat kan niet in een rechtsstaat.’

Het stilvallen van zaken en zittingen betekent voor de balie ook dat inkomens wegvallen. Zeker de sociale advocatuur, die het al moeilijk heeft, wordt daar hard door getroffen. Knüppe ziet het breder dan dat. ‘Ook kantoren die zich bijvoorbeeld richten op het mkb hebben te maken met een aanzienlijke terugval in omzet. Dat zal men even vol kunnen houden, maar niet lang.’

Bedreiging

Die conclusie blijkt ook uit een enquête van het Advocatenblad (zie elders in dit nummer). De coronacrisis bedreigt een kwart van alle advocatenkantoren in hun bestaan. Met name kleine kantoren hebben het moeilijk. Knüppe zegt er in zijn rol als algemeen deken alles aan te doen om te voorkomen dat kantoren omvallen. Niet alleen voor de advocatuur, maar ook voor de rechtzoekende. ‘Wij zijn er primair voor de rechtsbedeling, de toegang tot het recht en de rol van de advocatuur daarin. Op het moment dat de advocatuur in de knel komt en kantoren omvallen, betekent dat ook nogal wat voor de toegang tot het recht en de goede rechtsbedeling. Corona richt een hoop ellende aan, maar de vraag naar juridische dienstverlening wordt daar in structurele zin niet door geraakt. Misschien tijdelijk, maar op onderdelen wordt de vraag juist groter. Neem arbeidsrechtelijke zaken en zaken in de relationele sfeer. Het belang is dus groot om ervoor te zorgen dat wij het aanbod van de dienstverlening zo goed mogelijk intact houden.’

Zo is het volgens Knüppe belangrijk om te blijven zoeken naar wegen die het mogelijk maken ook het aantal fysieke zittingen te vergroten. Knüppe: ‘De Rechtspraak is hard bezig zaken digitaal, maar waar mogelijk ook op enig moment fysiek te behandelen. Je hoort: rechtszalen zijn groot, daar kun je met een aantal procespartijen toch goed in terwijl je de anderhalve meter regel in acht neemt? Dat is zo, maar er komt meer bij kijken. Hoe regel je de toegang bij de poortjes? Hoe richt je wachtruimtes in? Hoe ga je om met slachtoffers die ook hun rol bij zittingen spelen? En met de openbaarheid en de journalistiek?Het is dus ingewikkeld maar daarmee niet onoplosbaar.’

Steunmaatregelen

Ook de door het kabinet ingestelde steunmaatregelen voor ondernemers hebben de volle aandacht van Knüppe, zegt hij. Hij maakt daarbij onderscheid tussen de sociale advocatuur en de advocatuur in zijn algemeenheid. Sociaal advocaten kunnen aanspraak maken op de extra voorschotregeling van de Raad voor Rechtsbijstand (RvR). Deze regeling is volgens Knüppe niet voldoende. ‘Er lopen gesprekken met de Raad voor Rechtsbijstand om de voorschotten te verhogen en te verlengen. Daarnaast is een noodfonds nodig als aanvullende maatregel.’

Advocaten die niet binnen het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand vallen maar wel in zwaar weer verkeren, kunnen terugvallen op de algemene steunmaatregelen, zoals de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW). Knüppe waagt te betwijfelen of dat voor deze kantoren voldoende is.

Hij denkt dat de schade te overzien is als de geldende maatregelen begin mei in een lagere versnelling gaan. ‘Als dat niet gebeurt en de huidige situatie door de zomer heen gaat, staat er echt wat te gebeuren binnen de advocatuur. Als we kunnen laten zien dat door de crisis het gevaar ontstaat dat kantoren omvallen en daardoor de toegang tot het recht en een goede rechtsbedeling in gevaar komt, mag ik hopen dat daar een open oor voor is bij onze gesprekspartners.’

Op de vraag of de coronacrisis tot een structurele verandering leidt, reageert de nieuwe algemeen deken voorzichtig. ‘Er zijn altijd veranderingen. Ik geloof niet in het statische en het blijvende van dingen. Je bent in beweging, maakt nieuwe regelgeving, kijkt naar bestaande regelgeving. Dat is zo, ongeacht een crisis.’

Knüppe denkt dat de coronacrisis op een aantal terreinen wel voor een versnelling gaat zorgen. Zo maken technologische innovatie en communicatie een versnelling door. ‘Er wordt nu nog meer ervaring opgedaan met thuiswerken, met het op een andere manier nadenken over mobiliteit en de inrichting van kantoren. Ik zeg niet dat de kantooromgeving heeft afgedaan, maar nu zie je wel dat de werkzaamheden ook met thuiswerken voor een groot deel door kunnen gaan. De cliënt zal ook zien dat er meer wegen zijn.’

crona

Deel van Dossier

Coronacrisis

De uitbraak van het coronavirus heeft ingrijpende gevolgen, ook voor de advocatuur. Volg hier de belangrijkste ontwikkelingen.

Coronacrisis
FRANCISCA MEBIUS, Advocatenblad

Francisca Huijting-Mebius

Redacteur

Profile page
Advertentie