Het gaat om relatief eenvoudige zaken die anders door de politierechter zouden worden afgehandeld, schrijft het Openbaar Ministerie woensdag in een persbericht. ‘Als deze zaken kunnen worden beoordeeld en afgedaan door een officier van justitie, wordt de voorraad strafzaken substantieel kleiner en kan de rechtspraak zich vooral richten op de zwaardere zaken.’
Voorraad
Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal, bracht begin van het jaar al onder de aandacht dat er een grote voorraad strafzaken is ontstaan door een tekort aan zittingscapaciteit bij de rechtspraak. Deze voorraad misdrijfzaken is de afgelopen tien weken met 13.500 zaken gegroeid, het aantal overtredingszaken met ongeveer 15.000.
‘Deze opgave is voor de hele strafrechtketen ongekend groot. We moeten samen, collega’s en partners, onze schouders eronder zetten’, zegt Van der Burg. ‘Ook de advocatuur is een onmisbare schakel in dit geheel. De gesprekken die gevoerd worden tussen de vertegenwoordigers van alle organisaties zijn erg constructief. Omdat er sprake is van veel organisaties en verschillende belangen is veel overleg nodig.’
Aanpak
Het OM stelt vast welke strafzaken in aanmerking komen voor afdoening met een OM-strafbeschikking. ‘Daarbij is van groot belang dat verdachten goede rechtsbijstand ontvangen.’
Het OM benadrukt dat het gaat om een tijdelijke aanpak en zegt nauw samen te werken met de advocatuur, Slachtofferhulp Nederland, politie, Raad voor de Rechtspraak, Reclassering en CJIB aan de verdere afstemming en precisering van de aanpak, die doorwerkt tot mogelijk in 2022. Van der Burg: ‘Wij hebben zeker ook oog voor de noden van deze organisaties. Deze crisis vraagt om stevige oplossingen, uiteraard gebaseerd op de belangen en rechten van verdachten, slachtoffers en andere betrokkenen. Het is onverteerbaar als geen recht wordt gedaan. Hoe langer berechting op zich laat wachten, hoe groter de druk wordt op het vertrouwen in het functioneren van de rechtsstaat. Het OM spant zich daarom samen met andere organisaties in de keten tot het uiterste in dat iedere zaak, overtreding of misdrijf, tot een zorgvuldig en snel einde wordt gebracht. Het kan niet zo zijn dat er een totaal verstopte strafrechtketen ontstaat met oude strafzaken.’
Rechtsbescherming
De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) staat kritisch ten op zichte van een openbaar aanklager die straffen oplegt. ‘De “optimale rechtsbijstand” door advocaten waarover ook het OM spreekt, is van cruciaal belang om voldoende evenwicht in de OM-afdoening aan te brengen,’ aldus de NOvA.
‘Maatschappelijk gezien is de wens om de opgelopen achterstanden in te lopen begrijpelijk. Bij het bepalen van de manier waarop dat gebeurt, dient oog te zijn voor de belangen van verdachten en slachtoffers en moeten voldoende rechtswaarborgen worden ingebouwd.’
Over de vormgeving van de rechtsbijstand door advocaten bij afdoening door het OM is de NOvA in gesprek met het ministerie van Justitie en Veiligheid en de Raad voor Rechtsbijstand. ‘Dat overleg zal op korte termijn een vervolg krijgen. De NOvA hoopt daarover snel nadere mededelingen te kunnen doen.’
Sepotbeleid
Als gevolg van de stijgende voorraad gaat het OM mogelijk meer zaken seponeren. ‘Sepot wordt als uiterst middel ingezet. Een strafbaar feit dat enige jaren geleden is gepleegd, eenvoudig van aard is, waarin geen slachtoffers zijn, en geen sprake is van recidive kan worden geseponeerd. Als de voorraad stijgt, kan het tijdelijke gevolg zijn dat er meer zaken onder deze criteria gaan vallen, dan voor de uitbraak van het coronavirus.’