Met de inwerkingtreding van de wet Straffen en Beschermen, zoals voorzien vanaf 1 mei 2021, komen gedetineerden op zijn vroegst twee jaar voor het einde van hun gevangenisstraf voorwaardelijk vrij. Op dit moment komen gevangenen na tweederde van hun straf voor vrijlating onder voorwaarden in aanmerking.
Bovendien gaat de v.i. niet langer van rechtswege in. Het Openbaar Ministerie (OM) neemt straks voor iedere gedetineerde een individuele beslissing of v.i. al aan de orde is. Het gedrag van de gedetineerde, slachtofferbelangen en het gevaar voor de maatschappij wordt daarbij meegewogen.
Ook voor verlof en privileges zoals keuze in werk en recreatie-uren komen gedetineerden alleen bij goed gedrag in aanmerking.