Het OM reageerde donderdag uitgebreid op een reeks onderzoekwensen die vorige week werden ingediend door diverse advocaten in het Marengo-proces. Daarbij uitte de verdediging felle kritiek op een aantal recente acties van het OM, die zouden neerkomen op een “oorlogsverklaring”. ‘Dat is onjuist’, aldus de officier van justitie. Wij hebben de oorlog niet verklaard, wij vervullen slechts onze fundamentele taak binnen de strafrechtpleging: opsporing en vervolging. De ongekend felle aanvallen op de integriteit van Openbaar Ministerie en politie zijn onterecht.’
Het OM probeerde punt voor punt de kritiek uit de advocatuur te weerleggen. Zo betekende volgens de officier het schaduwen van twee advocaten vorig jaar in Dubai geen schending van het advocatuurlijke verschoningsrecht. ‘Advocaten zijn niet immuun voor observatie. Het verschoningsrecht geldt alleen voor de inhoud van het contact tussen advocaten en hun client, zoals telefoongesprekken. Niet voor het observeren van advocaten, dat is in beginsel toegestaan.’ Toch is het besluit om de advocaten te schaduwen volgens het OM “met de grootst mogelijke zorgvuldigheid” afgewogen: het was gerechtvaardigd, maar het bleef een bijzondere beslissing.’
"Boodschappenjongen"
Een tweede pijnpunt van de advocatuur is het vrijgeven van een proces-verbaal waarin de indruk is gewekt dat diverse advocaten informatie hebben gelekt naar de organisatie van hoofdverdachte Ridouan Taghi. ‘Dat proces-verbaal was uitdrukkelijk niet bedoeld om het gedrag van raadslieden te onderzoeken’, aldus de officier. Het zou gaan om een verificatie van de verklaringen van kroongetuige Nabil B. ‘Inmiddels zijn in de media termen gebruikt met een bepaalde lading zoals “boodschappenjongen” en ‘’doorgeefluik”. Laat ik helder zijn, die termen zijn niet van het OM. Die zijn voor rekening van de media.’
Ook stelde het OM dat het wel degelijk de Amsterdamse deken op de hoogte had gesteld van het proces-verbaal waarin advocaten figureren die informatie zouden doorspelen. Volgens verschillende advocaten had het OM hierover tijdig een klacht moeten indienen bij de deken. ‘Het indienen van een klacht voegde in dit stadium niets toe’, meende de officier. ‘Dat was alleen relevant geweest als het gedrag van de raadslieden centraal had gestaan in het proces-verbaal. Nu volstond een melding. De deken heeft later zelf besloten om een onderzoek in te stellen.’
Malicieus
Verschillende advocaten reageerden donderdag stevig op het verweer van het Openbaar Ministerie. Zij hielden aan hun onderzoekwensen vast. Christian Flokstra (Ficq & Partners) sprak van een “juridisch rookgordijn” dat het OM zou opwerpen. ‘In de kwesties rond het proces-verbaal 26Koper en de observatie van de advocaten in Dubai wast men de handen in onschuld.’
De claim van het OM dat het proces-verbaal was opgesteld met het doel uitspraken van de kroongetuige te checken, is volgens Flokstra pertinent ongeloofwaardig. ‘De uitspraken uit het pv die de officier vandaag opsomde, hebben nauwelijks een relatie tot het vermeende verificatie-onderzoek.’ Verder bestreed Flokstra de stelling van het OM dat het proces-verbaal niet gericht was op het beoordelen van advocaten en slechts een droge, zakelijk opsomming zou zijn. ‘Het pv was duidelijk bedoeld om advocaten te beschadigen. Ook het OM-betoog op zitting van 11 augustus was zeer malicieus en feitelijk incorrect. Het was buiten de orde.’
Tunnelvisie
De juridische onderbouwing waarmee het OM de observatieactie in Dubai legitimeerde, noemde Flokstra ‘onnavolgbaar en alle realiteit voorbij’. Hij laakte de aanname van het OM dat advocaten als het gaat om observeren geen bijzondere positie innemen voor de wet. ‘Daarmee zijn wij vogelvrij verklaard. De wijze waarop met een vernauwende tunnelvisie het verschoningsrecht van advocaten doelbewust wordt genegeerd, doet het ergste vrezen voor de toekomst. Kan een advocaat dan ook als getuige worden opgeroepen om te verklaren over het contact met zijn cliënt, “zolang het maar niet over de inhoud gaat”. Kan een burger zich nog vrij tot een advocaat wenden?’.
‘Trap niet in het verhaal van het OM’, hield Flokstra’s kantoorgenoot Nico Meijering de rechtbank voor. Meijering beklemtoonde dat de veiligheid van advocaten in gevaar komt door opsporingsacties zoals het schaduwen van hem en collega Leon van Kleef in Dubai. ‘Het OM wil dat gevaar niet inzien. Een magistraat zei mij recent met enig cynisme: als jullie in Dubai kapotgeschoten waren zouden de kranten vol staan met “Zie je wel dat ze te dicht op die organisatie zaten, zie je wel dat het loopjongens waren, dit kan je dan overkomen”. Het kan het OM niet schelen.’ Meijering vroeg de rechtbank de door het OM afgewezen onderzoekwensen van de verdediging wel te honoreren. ‘Daar is alle reden toe. En als het OM zo netjes binnen de lijntjes heeft gekleurd, zal dat toch vanzelf blijken?’