Charlie Hebdo 6

Vanaf maandag 26 oktober wordt de hoofdverdachte Ali Riza Polat ondervraagd over de feiten. Voordat Polat het woord krijgt, vat de voorzitter de beschuldigingen samen en benadrukt dat Polat, anders dan de medeverdachten, niet alleen beschuldigd wordt van deelneming aan een terroristische organisatie, maar ook van medeplichtigheid aan het plegen van de aanslagen zelf. Vanwege zijn veelvuldige telefonische contacten met de aanslagpleger Coulibaly (Joodse supermarkt Hyper Cacher) , die op zijn beurt nauw contact heeft met de gebroeders Kouachi (Charlie Hebdo). Plus zijn reisbewegingen naar Lille en Charleroi, waar de door Coulibaly gebruikte wapens vandaan komen. Op een van de door de Kouachi’s gebruikte wapens wordt het DNA van Coulibaly aangetroffen. Voor direct contact tussen Polat en de aanslagplegers van Charlie Hebdo is geen bewijs. Verder zijn er belastende getuigenverklaring van de medeverdachten en een buurtgenoot. Polat zou zijn handel verlegd hebben, van drugs- naar wapenhandel. Tenslotte is er het befaamde boodschappenlijstje, geschreven door Polat en aangetroffen in het schimmige Belgische garagebedrijf van een van de medeverdachten. Daarop staat iets wat lijkt op een bestelling van grote hoeveelheden munitie, passend bij de bij de aanslagen gebruikte wapens, springstof en ontstekingsmechanismen.

Régis de Jorna geeft aan dat Polat in zijn verklaring moet ingaan op dit bewijs. Bovendien wil hij meer informatie over zijn geloofsbelevenis. Voordat hij Polat het woord geeft waarschuwt de voorzitter hem zich respectvol op te stellen. In de weken die achter ons liggen, toonde Polat zich een opgewonden standje, die medeverdachten en getuigen interrumpeerde tijdens het afleggen van hun verklaringen als die in zijn nadeel waren.

Polat krijgt het woord. Op luide toon en druk gesticulerend verklaart hij niet te begrijpen waarom hij als enige aanwezige verdachte beschuldigd wordt van medeplichtigheid aan de gepleegde aanslagen. Meermaals wappert hij met prints uit zijn dossier en noemt vindplaatsen, om zijn verklaring te onderbouwen. Polat heeft de gebruikte wapens en bijbehorend materieel (munitie, tasers en messen) nooit met eigen ogen gezien en zijn vingerafdrukken en DNA zijn nergens aangetroffen. Het aangetroffen lijstje is niets meer dan een overzicht van spullen, benodigd voor een mogelijk te plegen overval. Hij vroeg om een offerte en de garagehouder zou eens rondvragen in zijn netwerk, aldus Polat. Ook is hij niet in de buurt van de plaats delict geweest. Polat heeft het idee dat ze hem altijd moeten hebben. De politie gelooft alles wat anderen hem in de schoenen schuiven. Terwijl die anderen bepaald geen lieverdjes zijn. Eén medeverdachte is voor moord veroordeeld geweest, de buurtgenoot die tegen hem getuigt is ooit weggekomen met een moord inclusief wegmaking lijk. Met de beschuldigingen van Polat aan diens adres doet de politie helemaal niets.

Dan is er nog de politie-informant uit Noord-Frankrijk, Claude Hermant, een ex-militair met extreemrechtse sympathieën die onklaar gemaakte wapens verhandelde, waarbij hij de politie vervolgens tipte over de kopers. Vast staat dat deze (reus van een) man de door Coulibaly gebruikte wapens op de markt bracht. Ondanks diens veroordeling in 2019 (in hoger beroep) tot acht jaar gevangenisstraf voor deze wapenhandel, kwam Hermant inmiddels voorwaardelijk vrij. Hij is geen verdachte in deze zaak. Tot groot ongenoegen van Polat en zijn advocaat Isabelle Coutant Peyre.

Het enige wat Polat gedaan heeft, zo verklaart hij, is het bemiddelen bij de doorverkoop van een via oplichting en valsheid in geschrifte door de vrouw van Coulibaly op krediet aangeschafte Mini bij de medeverdachte garagehouder in België. Dat verklaart  zijn frequente telefonische contacten met Coulibaly en de garagehouder en zijn reisjes naar de Belgische garage. Polat ontkent geweten te hebben van de plannen voor de aanslag en zegt niets te maken te hebben met de logistieke voorbereiding daarvan.

Ondertussen houdt Polat zich maar matig aan de aanwijzingen van de voorzitter, schreeuwt door anderen heen en maakt wilde gebaren. Deze verdachte (32 jaar oud) vecht voor zijn leven. Hij voelt duidelijk levenslang boven zijn hoofd hangen en probeert dat zwaard van Damocles te bezweren met een stortvloed aan woorden en beschuldigingen in de richting van anderen. Nooit, nooit, nooit wil hij zitten voor iets wat hij niet gedaan heeft, schreeuwt de verdachte het, talloze malen, tot vervelens toe, uit. Zijn verklaring is de ‘echte waarheid’.

Over zijn vriendschap met Coulibaly en zijn bekering zegt Polat: ‘Het was een bandiet, net als ik, we verdienden geld op die manier, dat was alles, hij ging wel eens de gevangenis in, ik ook. We zijn samen opgegroeid in de Cité (Grigny), maar ik heb er niets van gemerkt dat hij geradicaliseerd is. Oké, hij was gelovig. Ik na mijn bekering tot de islam in 2014 ook. Daar moest hij trouwens om lachen. Maar hij heeft nooit gezegd dat ik moest bidden of mijn leven anders moest inrichten. Mijn bekering was een persoonlijke keuze. De criminaliteit liep gewoon door, er moest geld verdiend worden. Daar staat het geloof niet aan in de weg. Je zegt tegen een prostitué toch ook niet dat ze niet gelovig kan zijn. Mijn vader was een nietsnut die mijn moeder mishandelde. Ik had één doel voor ogen: geld, ik wil geld, dat is voor mij een verplichting.’

Er ontstaat enige hilariteit in de zaal. Polat (van Turks-Koerdische afkomst) was toch gewoon al moslim, een aleviet? Waarom bekeren dan? Aan de uitleg van Polat te horen weet hij weinig tot niks van zijn oorspronkelijk geloof. Thuis was iedereen eigenlijk atheïst. Er werd niet aan geloof gedaan. Zijn bekering en gebeden leidden thuis tot spot aan zijn adres: ‘Ali bidt tegenwoordig, maar werkt nog steeds niet voor zijn geld’.

Toen hij na de aanslag op Hyper Cacher het hoofd van Coulibaly op tv zag als de aanslagpleger, schrok hij zich kapot. ‘Ik beefde en trilde als nooit tevoren’, aldus Polat. Iedereen in de buurt nam afscheid, aldus Polat. Het was geen vraag, maar een weet dat ik zou hangen, wegens mijn innige contacten met Coulibaly. Daarom is hij gevlucht. Eerst naar Libanon, daarna naar Thailand. Maar wegens gebrek aan geld is hij na korte tijd naar Frankrijk teruggekeerd, waarna hij (in maart 2015) is opgepakt. Sindsdien zit hij vast.

Op vragen van de voorzitter waarom hij zichzelf niet gemeld heeft, zoals anderen gedaan hebben, zegt Polat herhaaldelijk: ‘Ik wil naar de gevangenis voor wat ik heb gedaan, niet voor wat ik niet gedaan heb. Ik wil niet, ik wil niet.’

Zijn advocaat probeert hem tot rust te manen.

‘U denkt anders dan ik meneer de voorzitter, u denkt: als je niks hebt gedaan dan hoef je toch niet weg?! Nee meneer, zo werkt dat niet als je leeft zoals ik.’ Polat schreeuwt het uit, dwars door de vragen van de voorzitter heen. ‘We begrijpen het’, zegt de voorzitter, ‘Nee u begrijpt er niks van, het klopt toch niet, meneer de voorzitter, vóór de aanslagen word ik neergezet als de grote man die alles regelt en daarna ben ik helemaal niemand meer en zit ik als een rat in de val’, roept Polat. Hij schreeuwt steeds harder, alsof hij hoopt dan eerder geloofd te worden.

De psychiater verklaart Polat volledig toerekeningsvatbaar, een man met een levendig temperament zegt hij, via de video-verbinding, goed van de tongriem gesneden, hij wil geld, vrouwen en reizen. In Frankrijk wordt iedere terrorismeverdachte onderworpen aan een multidisciplinair onderzoek naar de mate van radicalisering en de actuele dreiging die van de verdachte uitgaat. In het geval van Polat zijn de deskundigen het er over eens dat hij niet geradicaliseerd is. Hij wordt neergezet als een sterke persoonlijkheid die zich niet laat beïnvloeden, zonder neiging tot religieus extremisme. Moeder en broer bevestigen dit beeld.

In mijn volgende blog het tweede deel van de verhoren van Polat en wat resteert in de periode tot en met 14 november, de dag waarop de uitspraak gepland staat. Reizen naar Frankrijk lijkt er voorlopig even niet meer in te zitten, gezien de lockdown die daar vrijdag ingaat.