Op 1 april 2020 heeft de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten online intervisie tijdelijk mogelijk gemaakt. Dit gelet op de gevolgen van de uitbraak van het Covid-19 virus en de maatregelen van het kabinet. In juni van dit jaar heeft de Algemene Raad de mogelijkheid van online intervisie verlengd. Eind 2020 zou worden beslist of online intervisie al dan niet een structureel karakter zou krijgen. Een dergelijke beslissing is niet genomen. Wel is opnieuw een tijdelijke verlenging aangekondigd. Tot 1 april 2021 kan intervisie online worden georganiseerd.
Sinds de inwerkingtreding van de kwaliteitstoetsen voor de advocatuur per 1 maart dit jaar heb ik ruim tien online intervisiebijeenkomsten georganiseerd en begeleid. Aan deze bijeenkomsten hebben ruim veertig advocaten deelgenomen. Tevens heb ik deelgenomen aan fysieke intervisiesessies. In deze opinie pleit ik voor het structureel behouden van online intervisie. Dit niet alleen vanuit praktisch oogpunt (tijdwinst, geen reiskosten). Ik meen dat online intervisie de kwaliteit van de gesprekken verhoogt c.q. kan verhogen.
Fysiek bij elkaar
Intervisie is het op een gefaseerde manier bespreken van werk gerelateerde kwesties onder begeleiding van een gespreksleider. Het doel van intervisie is reflectie en probleemoplossing. Intervisie dient plaats te vinden in groepen van minstens 3 en maximaal 10 advocaten die actief zijn in hetzelfde rechtsgebied c.q. dezelfde rechtsgebieden. Blijkens de website van de Nederlandse Orde van Advocaten is het van belang dat de deelnemers fysiek bij elkaar komen ten behoeve van de dynamiek van de groep en het kunnen faciliteren van de gewenste vorm door de gespreksleiders.
Het argument dat het voor de dynamiek van een groep van belang is dat mensen samenkomen zie ik. Door elkaar fysiek te ontmoeten is het makkelijker om een band op te bouwen en iemands vertrouwen te winnen. Gezamenlijk koffiedrinken of lunchen tussendoor kan dat effect nog meer versterken. Ik meen echter dat deze groepsdynamiek maar een beperkte invloed heeft op de kwaliteit van de intervisiebijeenkomst. Intervisie bestaat hoofdzakelijk uit goed luisteren en meedenken. Pas dan kom je tot nieuwe inzichten. Een (sterke) onderlinge band is niet per se functioneel.
Luisteren en meedenken lukt net zo goed en zo mogelijk zelfs beter vanuit je eigen bureaustoel en met tussenkomst van een videoverbinding. Je werkplek is vertrouwd en kent normaliter weinig prikkels. De ideale plek om je goed te concentreren. Bovendien raken de negatieve aspecten van groepsdynamiek – denk bijvoorbeeld aan gevoelens van groepsdruk – je hier minder.
Door intervisie online te organiseren kunnen advocaten uit alle windstreken op een praktische manier worden samengebracht. Dat leidt vaak tot diverse gesprekken. Regionale verschillen leveren verrassende inzichten op. Ook is mijn ervaring dat advocaten sneller bereid lijken netelige kwesties te delen met advocaten die – letterlijk – uit een andere hoek van het land komen dan met advocaten uit de buurt. Dat is ook volkomen begrijpelijk. Met naaste collega’s bespreek je minder snel dat je praktijk aan het opdrogen is, dat je kampt met motivatieproblemen bij het uitoefenen van je vak of dat je speelt met de gedachte om je carrière een andere wending te geven.
De reactie van advocaten na afloop van een online intervisiebijeenkomst van vier uur lang is in de regel positief. Advocaten ervaren doorgaans dat de tijd snel is gegaan of soms zelfs voorbij is gevlogen. Verschillende advocaten geven aan dat ze een volgende keer graag weer met dezelfde advocaten online intervisie willen bedrijven. Online intervisie kan dus wel degelijk voor een positieve groepsdynamiek zorgen.
Dat het fysiek bij elkaar komen voor een gespreksleider gewenst zou zijn, ervaar ik niet. Integendeel. Met online intervisie zie je in één oogopslag de deelnemende advocaten op je scherm en kun je direct nagaan of iedereen zijn aandacht er nog bij heeft. En dat zonder je blik af te wenden van degene die aan het woord is. Met de huidige digitale ondersteuning is zowel het beeld als het geluid van goede kwaliteit, niets hoeft je te ontgaan. Gezichtsuitdrukkingen zijn goed te zien, net zoals het aannemen van een (andere) houding. Veranderingen in intonatie zijn hoorbaar. Het is duidelijk als iemand zijn gevoel laat spreken. Ja, ook tijdens online intervisie wordt weleens een traan gelaten. Online intervisie is niet te vergelijken met digitale zittingen in strafzaken, waarbij het geluid slecht is en de camera dikwijls zo ver van de rechter(s) en officier van justitie is geplaatst dat je geen enkele gezichtsuitdrukking ziet.
Groepsgrootte
Het spreekt voor zich dat online intervisie voor veel advocaten praktisch is. Dat geldt eens temeer voor Nederlandse advocaten die in het buitenland hun praktijk uitoefenen. Hen verplichten minstens tweemaal per jaar fysiek intervisie te volgen in Nederland vormt mijns inziens een onevenredige belasting.
Mocht de Algemene Raad de kwaliteit van intervisie willen verhogen dan zou ik online intervisie zeker niet afschaffen. Ik zou er eerder voor kiezen de maximale groepsgrootte te evalueren. Vier deelnemers wordt gezien als het ideale aantal deelnemers voor intervisie. Een grotere groep leidt tot verminderde betrokkenheid van deelnemende advocaten. Het beperken van de maximale groepsgrootte tot zes advocaten zou ik zeker toejuichen.
Jan Willem Bosman (Bosman Advocatuur, Deventer ) is oprichter van en gespreksleider bij Advocatenintervisie.