‘Als advocaat krijg ik honderdtwintig keer kort een inkijkje in de levens van deze mensen. Het zijn de meest normale mensen die je je kunt voorstellen. Ze hebben met elkaar gemeen dat hun leven voor het grootste gedeelte echt is ontwricht,’ zegt strafrechtadvocaat Vasco Groeneveld (Plasman Advocaten, Amsterdam). Het voelt voor hem als een grote verantwoordelijkheid om deze groep gedupeerden van de kindertoeslagaffaire bij te staan. ‘Voor hen ben ik, voor een deel, hun stem.’

Groeneveld vindt het moedig van zijn cliënten dat ze met hun verhaal naar buiten treden. ‘Ze hebben zich jarenlang geschaamd voor hun problemen. Dat is al die tijd een isolerende factor geweest. Het is mooi om te zien dat deze nu wordt doorbroken.’
Sinds 2019 staat hij vier gedupeerden van de affaire bij, in 2020 werden dat er zes. In januari van dit jaar startte hij een artikel-12 procedure om zo het OM te dwingen de Belastingdienst strafrechtelijk te gaan vervolgen. Hierbij sloten honderdtwintig slachtoffers zich aan. Namens deze groep slachtoffers heeft hij ook aangifte gedaan tegen de vijf voormalige bewindslieden Wopke Hoekstra, Menno Snel, Tamara van Ark, Lodewijk Asscher, en Eric Wiebes wegens een ambtsmisdrijf, namelijk wegens grove nalatigheid bij het uitvoeren van de wet.
Geïntimideerd
Tegen premier Mark Rutte deed Groeneveld namens de slachtoffers onder meer aangifte wegens het handhaven van beschikkingen, wetende dat hierdoor de wet wordt geschonden. Ook Hoekstra en Snel klaagde hij hiervoor aan. Het is in Nederland een unicum dat zoveel bewindslieden, met inbegrip van de premier, persoonlijk worden aangeklaagd voor het gevoerde beleid.
Groeneveld heeft ook te maken gehad met een stuk of vijftien slachtoffers die zich aanvankelijk bij hem meldden, maar toch geen aangifte durfden te doen tegen de Belastingdienst en de bewindspersonen. ‘Zij zijn bang dat het op een of andere manier tegen hen kan worden gebruikt. Of in hun werk, of tegen hun kinderen. Ik vind dat bijzonder frustrerend. Kennelijk zijn zij zo geïntimideerd door de overheid dat ze geen vertrouwen hebben in zo’n procedure.’
De verschillende aangiften liggen op dit moment bij de procureur generaal van de Hoge Raad. Voorzien van een zienswijze zal deze ze doorsturen naar minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. Op welke termijn dat gebeurt, is nog niet bekend.
Subsidieregeling voor gedupeerden
Gedupeerden van de toeslagenaffaire komen in aanmerking voor gratis rechtsbijstand van een advocaat. De subsidieregeling die de Raad voor Rechtsbijstand in samenwerking met het ministerie van Financiën hiertoe in het leven hebben geroepen, is vanaf begin maart in werking getreden.
De hoogte van de vergoedingen voor de advocaten wordt na de eerste honderd zaken geëvalueerd. Hierbij worden de NOvA en deelnemende advocaten nauw betrokken. Advocaten die ingeschreven staan bij de RvR komen in beginsel in aanmerking voor de regeling. Als advocaten buiten het stelsel al een gedupeerde bijstaan in een lopende zaak, kunnen zij ook aanspraak maken op de regeling.