‘Advocaten sparren graag met ons wetenschappelijk bureau over de uitleg van een testament. Wie is nu precies de erfgenaam, welke interpretatie is het meest passend?’ Die uitleg van testamenten is een stuk vrijer dan voorheen, de jurisprudentie is minder afgebakend, legt Joost Diks uit, partner bij Advocaten Familie- & Erfrecht (Eindhoven). ‘Dat is echt juridisch trapezewerk. Dan is het heel prettig als je kunt overleggen met iemand die academisch is ingevoerd in de materie.’

Diks onderstreept het belang van het tweekoppig wetenschappelijk bureau dat onderdeel uitmaakt van zijn nichekantoor. ‘De meerwaarde van onze wetenschappers Maaike Steegmans en Noortje Lavrijssen is groot. Zij denken niet alleen mee over actuele dossiers, ze leveren ook een grote bijdrage aan onze jurisprudentielunches, kijken mee met publicaties van advocaten en geven les op ons eigen opleidingsinstituut.’ Beide academici zijn zowel verbonden aan de universiteit als aan het advocatenkantoor.
Een bijzondere constructie, die niet vaak voorkomt in de Nederlandse advocatuur. Grotere kantoren hebben hun digitale kennismanagement en hun professional support lawyers die de jurisprudentie uitvlooien, kleinere kantoren hebben vaak geen budget voor een eigen wetenschappelijk staf. Naar schatting een tiental kantoren in Nederland heeft een eigen compact wetenschappelijk bureau met enkele academici, die met één been in de praktijk staan en met het andere been op de universiteit.
Sellingpoint
‘Het gaat om een voortdurende kruisbestuiving tussen beide werelden,’ zegt Roel Westrik, hoofd wetenschappelijk bureau bij Holla Advocaten (Den Bosch/Utrecht). Westrik, universitair hoofddocent burgerlijk recht aan de Erasmus universiteit, was in 2008 betrokken bij de opzet van het wetenschappelijk bureau van Holla. ‘Het was echt pionieren en voor de troepen uitlopen. Ontwikkelingen signaleren, cursussen geven. Holla werkt vanuit het belang van de cliënt, hands-on. Als wetenschappers benaderen mijn collega Rolinka Wijne en ik de zaken meer vanuit een theoretische achtergrond. Dat grensvlak is een heel dunne lijn waarop je balanceert: spannend en vruchtbaar.’

Het onderste blik uit de stapel halen, noemt Westrik zijn academische inbreng ook wel. ‘Advocaten zijn vaak wrapped up in hun dossier. Zij redeneren vanuit de vragen die de casus voortbrengt. Ik redeneer vanuit de rijtjes die in de boeken staan. Dan zeg ik: “Jongens, waar is het eigenlijk allemaal begonnen? Denk aan de basisregel in het Burgerlijk Wetboek, artikel 303 van Boek 3: geen belang, geen actie.” Holla heeft die regel een aantal keer op zijn advies met succes aangevoerd bij de rechter. Dan zijn die rijtjes goud waard.’
Ook cliënten zien de meerwaarde van een wetenschappelijk bureau, stelt Bart Vastenburg, managing director bij Holla. ‘Naarmate je als kantoor groeit, worden de rechtsvragen specialistischer. Klanten zoeken meer verdieping. Het bureau dwingt onze advocaten de bocht nog ruimer te nemen.’ Holla afficheert zijn wetenschappelijk bureau als een van de unique sellingpoints van het kantoor. ‘We hebben recent een grote tender gewonnen waar meer grote kantoren aan meededen. Een van overwegingen waarom de cliënt voor heeft gekozen, is de manier waarop wij de praktijk benaderen via technologie, innovatie en wetenschap.’
Grensoverschrijdend

De internationale inslag van de wetenschappers komt de kantoren van pas. In de academische wereld is grensoverschrijdend juridisch denken een tweede natuur. Advocaten krijgen vaker te maken met zaken met een internationale dimensie. ‘Advocaten Familie- & Erfrecht ligt vlak bij de Belgische grens,’ vertelt Steegmans, die ook in België rechten studeerde. ‘Vaak komen advocaten bij mij om te dubbelchecken of het Belgisch recht van toepassing is. Bijvoorbeeld als er inzake een nalatenschap zowel in België als in Nederland onroerend gelegen is. Jemoet dan eerst de vraag beantwoorden welk recht van toepassing is op de nalatenschap. Pas daarna kijk je welk recht op het onroerend goed van toepassing is. Dus niet voor elk onroerend goed dat in België ligt, is per se het Belgisch recht geldig. Ik herinner advocaten er aan dat bepaalde inhoudelijke belletjes rinkelen in een bepaalde volgorde.’
Westrik is vergelijkbaar ingevoerd in het Europees recht. Hij schreef het boek ‘Verborgen privaatrecht’, waarin hij pleit voor een betere toepassing daarvan. ‘Vorige zomer speelde er bij Holla een zaak die draaide om grensoverschrijdende detachering. Dan zie je een spanningsveld tussen het praktische dossier en het Europees recht. Bij het sparren met de advocaten knettert en kraakt het dan aan alle kanten. We gingen uit elkaar met rode oren van de inspanning. Want je wilt dat het bij elkaar komt.’

Holla sloot recent een strategische alliantie met de Britse law firm TLT. ‘Daarbij zijn kennis, innovatie en een internationale attitude van extra groot belang,’ aldus Vastenburg. ‘Wewerken nu samen aan een internationaal dispuut over visserijrechten, met forse belangen aan beide kanten van de Noordzee. Daar betrekken we ons wetenschappelijk bureau bij.’ Voor Westrik snijdt het mes aan twee kanten: ‘Ik doe door mijn werk bij Holla ideeën op voor mijn academisch onderzoek en ik laat studenten zweten op vragen uit de praktijk. De samenwerking met TLT is een mooi voorbeeld: wat voor parallelle verdragen gaat de Brexit opleveren? Dat zijn intrigerende kwesties.’
Onderzoek & onderwijs
Zoals op de universiteit onderzoek en onderwijs hand in hand gaan, gebeurt dat ook bij Holla en Advocaten Familie- & Erfrecht. Niet toevallig hebben beide kantoren een intensieve interne opleiding aan huis: daarin spelen de eigen wetenschappers een centrale rol. ‘Een mooi voorbeeld is onze nieuwe opleiding tot vereffenaar van nalatenschappen,’ zegt Diks. ‘Dan brainstormen we vanaf het begin met onze wetenschappers over de ideale opzet: wat zijn de leerstukken, wat moet je praktisch kunnen?’ Steegmans, die als universitair docent veel ervaring heeft met lesgeven en cursussen opzetten, zorgt ervoor dat het curriculum aansluit bij de laatste stand van het onderzoek. Ze geeft zelf les en selecteert docenten. ‘We hebben heel bewust nagedacht over de methode van onderwijs.’
Holla heeft een eigen Academy voor zijn fee earners en een Holla College voor de overige medewerkers. Zowel op de Academy als het College zijn de wetenschappers van het bureau actief. Een voorbeeld zijn masterclasses die worden georganiseerd voor het zogeheten transitieteam. Dit is een team Holla-advocaten dat zich specialiseert in zaken die betrekking hebben op de circulaire economie en nieuwe energiebronnen. ‘Dat team is mede ontstaan doordat ik enkele lezingen organiseerde over dat thema,’ stelt Westrik. Het is een maatschappelijk urgent thema waar de Nederlandse wetgeving nog geen goed antwoord op heeft, zie de stikstofdiscussie. Advocaten worstelen daar ook mee.’ Holla concentreerde zijn expertise in een thematisch team, dat dankzij een reeks cursussen steeds verder ingevoerd raakt. ‘Daarmee lopen we voor de troepen uit.’
Bij Advocaten Familie- & Erfrecht vallen innovatie, wetenschap en onderwijs eveneens samen. ‘Wijspreken over onze drie-eenheid,’ vertelt Diks: ‘Het wetenschappelijk bureau, het opleidingsinstituut en het kantoor. Neem de nieuwe Wet huwelijksvermogensrecht. Die had een lange aanloop en dan praat Maaike ons frequent bij. Op kantoor en bij de opleiding. Zo zijn we op de hoogte van de relevante overwegingen bij de wet in onze praktijk.’ Diks zou zijn wetenschappelijk bureau niet willen missen. ‘De continue link tussen wetenschap en dossier levert enorm veel op. En stoffig zijn onze twee wetenschappers zeker niet: ze zijn to the point en heel humoristisch.’