Stagiairs niet de oplossing

Door / Marjolein Rietbergen en Ivar Brouwer

Drie jaar geleden startten Meesters aan de Maas (MadM) en Houthoff een samenwerkingsproject. Dat begon met één (destijds) advocaat-stagiair bij Houthoff (Ivar Brouwer) die zijn moeder (Marjolein Rietbergen) vroeg een tijdje te kunnen meedraaien in de sociale praktijk van MadM.

Doel was deze praktijk van dichtbij te kunnen meemaken en tegelijkertijd de benodigde proceservaring op te doen. Dat bleek een gouden greep, maar is geen wondermiddel zoals door sommigen wordt beweerd. Inmiddels draaien jaarlijks meerdere advocaat-stagiairs van Houthoff mee in de praktijk van MadM.1 Naar aanleiding van de aandacht voor dit project (als voorbeeld van hoe commerciële advocatuur de sociale advocatuur zou helpen), schreven wij een artikel dat binnenkort wordt gepubliceerd in het tijdschrift Relatierecht & Praktijk.

In het artikel van Erik Verweij lijkt de wens verscholen dat met dergelijke projecten de structurele problemen in de sociale advocatuur kunnen verdwijnen. Alhoewel dat ook onze wens is, is de daaraan ten grondslag liggende gedachte helaas naïef.

Er past terughoudendheid bij de waardering van de impact van dit soort samenwerkingsprojecten. De grondgedachte van de samenwerking is bepaald niet dat ‘de grote broer het kleine zusje wel even helpt’. De jonge Houthoffers leren meer van MadM en de gespecialiseerde sociale praktijk dan zij ooit hadden kunnen inschatten.

Samenwerkingen zoals deze zijn waardevol voor de betrokken advocaten en balie als geheel. Maar de inzet van advocaat-stagiairs van commerciële kantoren is niet de oplossing voor de structurele en omvangrijke problemen binnen de sociale advocatuur.

Daar waar grote belangen op het spel staan – van bedrijfsovername tot uithuisplaatsing van een kind – moet eenieder beroep kunnen doen op een ervaren, gespecialiseerde advocaat die er niet ‘verplicht bijklust’. Gekeken moet worden naar hetgeen de sociaal advocaten zelf aangeven nodig te hebben en naar hetgeen (bijvoorbeeld) volgens de Commissie-Van der Meer broodnodig is.2 De sociale advocatuur is primair geholpen met de geïdentificeerde structurele investering van jaarlijks 127 miljoen euro; niet met de inzet van advocaten die geen specialistische kennis binnen dit rechtsgebied hebben. Samenwerkingen juichen wij toe maar dan wel vanuit het besef dat daarmee primair de advocaat-stagiairs zijn geholpen en niet de sociale advocatuur.  

Daarbij is ook van belang te onderkennen dat het risico bestaat dat de sociale advocatuur afhankelijk wordt van de commerciële kantoren. De bescherming van een grondrecht voor de allerzwaksten verdient ons inziens een fundamentele en structurele verankering die niet kan worden neergelegd bij de commerciële advocatuur. Het verplicht moeten behandelen van een of meerdere toevoegingszaken per advocaat per jaar stuit op dezelfde eerder geïdentificeerde bezwaren en doet geen recht aan het gespecialiseerde karakter van de sociale praktijk.  

Kortom, wij zijn voorstander van samenwerking binnen de balie, maar dat daarmee de sociale advocatuur uit de brand zou zijn geholpen, is een illusie. Door in te zetten als door Verweij beschreven, de minister gewenst en de orde wordt opgepakt met een ‘kwartiermaker die bij de grote kantoren ideeën gaat inbrengen over samenwerking’,3 wordt de sociaal advocaat onterecht als het zwakke kleine zusje neergezet, dat maar even moet worden geholpen door de rijke broer.