‘Een goede chauffeur was Ebru Timtik niet, maar ze zong de hele weg liedjes. En als we langs de weg iets konden kopen, aardbeien of tomaten, dan deed ze dat. Ebru was een heel vrolijk mens.’ Ceren Uysal, oud-collega van de overleden Koerdische advocaat Ebru Timtik, vertelt over een reis die de twee advocaten in 2010 samen maakten.
Ze waren op weg naar de plaats van een mijnramp, waar ze slachtoffers en nabestaanden hulp wilden bieden bij het doen van aangifte tegen de staat. ‘Maar die vrolijke, zingende vrouw verdween als ze in haar werk als advocaat door de politie werd belemmerd. Dan gebruikte Ebru alle juridische mogelijkheden die ze had, en als die waren uitgeput, zette ze praktische middelen in – ze riep een staking uit, of weigerde de rechtbank te verlaten… er circuleren honderden foto’s op internet waarop Ebru zittend de politie trotseert.’
Bitter einde
De strijd van Timtik had een bitter einde. Ceren Uysal: ‘In 2013 zat ze al eens vijftien maanden in de gevangenis, en in 2019 werd ze in een tweede rechtszaak op grond van dezelfde beschuldigingen veroordeeld tot 13,5 jaar.’ Formeel omdat ze deel uitmaakte van een terroristische organisatie, maar volgens Uysal ging het om haar activiteiten als advocaat, omdat ze bepaalde cliënten bijstond. Timtik ging in hongerstaking voor een eerlijk proces – ook voor haar cliënten en collega’s. Uysal: ‘We hebben met verschillende advocatenorganisaties, de Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties alles gedaan om de staat te overtuigen van het belang van een eerlijk proces. Want als de staat dát recht niet respecteert, zijn alle andere fundamentele rechten in gevaar.’ Zelfs een uiterst appel om Timtik vrij te laten om aan te sterken, werd niet gehonoreerd. Op 27 augustus 2020 stierf ze in gevangenschap.
In die tijd ontstond het idee voor de International Fair Trial Day. Uysal: ‘Hoe je protesteert is een individuele keuze, daar hoef je het niet altijd mee eens te zijn. Maar we hebben als internationale gemeenschap de plicht om de mensen te gedenken die tot het uiterste gingen voor het recht op een eerlijk proces, en om mensen aan te moedigen daarvoor te strijden. Is het niet om het af te dwingen, dan wel om het te behouden.’
Vereenzelviging
Lawyers for Lawyers speelt een actieve rol in de organisatie van de International Fair Trial Day. L4L-voorzitter Irma van den Berg: ‘Jaarlijks willen we op die dag aandacht geven aan een bepaald land waar op dat moment problemen zijn met het recht op een eerlijk proces. We zijn begonnen met Turkije vanwege de zaak van Ebru Timtik en het grote aantal advocaten dat in Turkije wordt vervolgd. We volgen al sinds 2011 rechtszaken tegen Turkse advocaten, maar na de couppoging in 2015 is het enorm verslechterd. Rechters, advocaten, academici en politici worden op grote schaal vervolgd.’
Volgens Van den Berg is vereenzelviging met de cliënt de belangrijkste reden dat advocaten in Turkije worden gestraft. ‘Alles wordt politiek gemaakt. Tot 2015 werkten Gülen en de AK-partij intensief samen, ook in de vervolging van progressieve advocaten als Timtik. Timtik wilde een eerlijk proces, niet alleen voor zichzelf en haar collega’s, maar voor iedereen. Zij is voor ons het gezicht geworden van het recht op een eerlijk proces.’
