De landelijke inloopkamer bestaat uit drie inloopteams die momenteel actief zijn. De hulp wordt met open armen ontvangen, constateert directeur Bas de Groot. ‘Zowel rechtzoekenden als advocaten zijn vaak heel blij omdat hun zaak nu eindelijk in behandeling wordt genomen. We nemen de oudere zaken van de rechtbanken over. Soms ligt zo’n zaak al twee jaar te wachten om in behandeling te worden genomen.’
Sinds de start half maart heeft het inloopteam Civiel eerste aanleg ruim honderd vonnissen geschreven. Bij het inloopteam Familierecht zijn dat er circa vijftig. Er zijn overigens wel meer zittingen gedaan, maar nog niet in alle zaken ligt er een uitspraak. Daarnaast is er nog het team Civiel tweede aanleg, maar dat was een al bestaand team. Voor het najaar staan er nog twee inloopteams op stapel: Bestuursrecht en Strafrecht. Daarover zijn de gesprekken intern nog gaande.
Konijnen
Achterstanden bij de rechtbanken zijn als konijnen in een hok, zegt raadsheer Jan Bram de Groot. ‘Als je er niets aan doet, komen er steeds meer. Zaken die in de kast liggen, lijken zich ook vanzelf te verdubbelen.’
Het onderbreken van de processtroom leidt per saldo tot tijdverlies, aldus de raadsheer. ‘Als je niet binnen een bepaalde tijd na de mondelinge behandeling uitspraak doet, moet je de zaak weer helemaal opnieuw bekijken. Je hersenen moeten dan de hele zaak weer verwerken. Het kan de rechtbanken helpen dat wij zaken die te lang op de plank liggen voor ze gaan afhandelen. Dan kunnen zij zich in hun planning weer richten op een beheersbare voorraad. Als we dat met elkaar realiseren, dan hopen we eind 2023 een flinke deuk in de achterstanden te hebben geslagen.’
De teams opereren vanuit de rechtbanken in Utrecht en Den Bosch, maar behandelen zaken uit diverse windstreken. Circa de helft van de gerechten heeft zich aangemeld voor ondersteuning door de inloopteams. Civiele zaken worden doorgaans schriftelijk afgedaan, waardoor procespartijen niet eens merken dat hun zaak is overgenomen door de inloopkamer. Bij familiezaken is dat anders, die leiden in de regel tot een onlinezitting. Ook bij bestuurszaken wordt dat meestal het geval.
Alimentatiezaak
Hoewel digitale zittingen een relatief nieuw fenomeen zijn, blijken ze in ieder geval het inloopteam Familierecht prima te passen, zegt Jan Bram de Groot. Het gaat dan over alimentatiezaken. ‘Een alimentatiezaak kent over het algemeen een relatief vast patroon. Je stelt vast hoeveel er nodig is, wat de financiële draagkracht is. Voor de rechter is dat een relatief eenvoudig proces, dat zich goed leent voor een digitale zitting.‘
De inloopteams bestaan uit ervaren rechters en (staf)juristen uit verschillende gerechten, met extra ondersteuning van juridisch medewerkers. De laatste categorie is vaak nieuw geworven. De omvang van een team loopt uiteen van circa tien tot 25 mensen.
Wachttijden
Niet overal binnen de rechterlijke macht heerst enthousiasme over de nieuwe aanpak. Rechtersvakbond NVvR is bang dat de inzet van ervaren rechters bij de inloopkamers elders langere wachttijden veroorzaakt. Ook bestaan er twijfels over de vermeende efficiencyvoordelen.
De eerste ervaringen zijn echter positief, zegt Bas de Groot. Doordat de inloopkamers zich toespitsen op een zaakstroom kunnen zaken verhoudingsgewijs sneller worden afgehandeld. ‘De inloopteams richten zich met name op juridisch eenvoudiger vraagstukken. Door gedurende een bepaalde periode te concentreren op een specifieke zaakstroom, niet afgeleid door zaken van een andere aard, kun je efficiënt werken. Bovendien ontstaat er extra deskundigheid dankzij die focus.’
Maar hij waakt ervoor te vroeg te juichen, de ervaring met de inloopteams is nog pril. ‘We gaan eind dit jaar tussentijds evalueren. Ook de advocatuur wordt daarbij betrokken. Wie weet kunnen we er lessen uit trekken om de zaakbehandeling te verbeteren, met als uiteindelijk doel de rechtzoekende tijdiger te helpen.’
