Dat schrijft Dekker aan de Tweede Kamer in zijn vijfde en waarschijnlijk laatste voortgangsrapportage over de herziening van de gefinancierde rechtsbijstand. Daling van het aantal bestuurszaken op toevoeging is een belangrijke pijler onder het nieuwe stelsel dat Dekker voor ogen heeft. Juist de overheid, met name gemeenten en uitvoeringsinstanties als UWV en IND, geldt als belangrijke ‘vervuiler’, doordat ze veelvuldig en vaak onnodig tegen burgers procedeert. De afgelopen jaren daalde het aantal toevoegingen in deze categorie met 18 procent van circa 64.000 zaken in 2017 naar bijna 52.500 in 2020.
Volgens Dekker laat de afname zien dat zijn beleid succesvol is. ‘Er is samen met de uitvoeringsorganisaties en gemeenten, de Raad voor Rechtsbijstand en de betrokken departementen gewerkt aan mijn ambitie ten aanzien van het terugdringen van het aantal onnodige procedures en daarmee het aantal toevoegingen in het bestuursrecht.’
De bewindsman maakt echter meteen de kanttekening dat een deel van de daling moet worden toegeschreven aan het Corona-effect. Hij voegt daaraan toe dat een stijging in de komende jaren weer denkbaar is als gevolg van de Kindertoeslagenaffaire en ‘de discussie rondom zelfredzaamheid en de overheid die het vertrouwen van burgers moet zien terug te winnen’.
Rechtshulppakket
Een tweede pijler onder de herziening betreft de introductie van rechtshulppakketten, een ambitie die tot dusver nauwelijks van de grond is gekomen. Toch zijn er bescheiden successen te vieren, meldt Dekker. ‘De afgelopen periode hebben de rechtshulppakketten voor echtscheidingen steeds meer vorm gekregen. De Raad, het Loket, de NOvA, MfN en het platform uitelkaar.nl hebben diverse rechtshulppakketten uitgewerkt, passend bij de verschillende situaties van rechtzoekenden. Per situatie is bezien welke hulp nodig is, welke dienstverleners deze hulp kunnen bieden, welke tijdsbesteding daarmee gemoeid is en aan welke kwaliteitseisen de dienstverleners, die deelnemen aan een rechtshulppakket, zouden moeten voldoen.’
De minister schrijft verder dat begin dit jaar is gestart met de ontwikkeling van rechtshulppakketten voor arbeidsongeschiktheid. Daarnaast wordt gewerkt aan rechtshulppakketten voor de eerste asielaanvraag inclusief hoger beroep en voor bewaring.
Mooie stappen
Volgens Dekker zijn er binnen de stelselvernieuwing de afgelopen periode ‘mooie stappen gezet’. Zo gaat het ook weer de goede kant op met de instroom van jonge sociaal advocaten in het stelsel, om daarmee vergrijzing tegen te gaan. Een subsidieregeling die kantoren in staat stelt de beroepsopleiding van stagiairs te bekostigen blijkt aan te slaan. Tot dusver zijn in totaal 163 aanvragen gehonoreerd. ‘Uit een eerste evaluatie blijkt dat de regeling tegemoetkomt aan een grote behoefte onder sociaal advocaten’, aldus Dekker.
In recente debatten bleek dat de Tweede Kamer wil dat er structureel meer geld wordt uitgetrokken voor de rechtsbijstand en de sociale advocatuur. Ten behoeve van de formerende partijen kijkt het kabinet naar de opties die er zijn om uitvoering te geven aan die wens, aldus Dekker. ‘Dit doen we in de wetenschap dat we er met eventuele extra middelen nog niet zijn, maar dat deze hand in hand gaan met de noodzaak tot vernieuwing van het huidige stelsel. Het is aan het komend kabinet om deze vernieuwing ten behoeve van de rechtzoekende in nauw samenspel met de betrokken partijen en uw Kamer ten volle gestalte te geven.’
