De demissionair minister stak het meteen al niet onder stoelen of banken. De zaak-Youssef Taghi zou niet zonder gevolgen blijven. Dekker was zich rot geschrokken van de aanhouding in oktober van advocaat Youssef Taghi, raadsman van diens neef Ridouan die in beperkingen zit in de EBI in Vught. Het OM verdenkt Youssef ervan als boodschapper te hebben gefungeerd tussen Ridouan en zijn criminele organisatie, daarmee misbruik makend van zijn advocatuurlijke privileges.

Eind november deed de bewindsman zijn woord gestand, in een brief aan de Tweede Kamer. Verreweg de meeste advocaten doen hun werk goed en integer, maar de aanhouding van raadsman Taghi is een signaal dat ook advocaten betrokken kunnen raken bij ondermijnende activiteiten, meent Dekker. Als dat gebeurt, moet dat hard worden aangepakt, stelt de minister, geïnspireerd door een recent bezoek aan Italië. ‘Tegelijkertijd moeten we voorkomen dat advocaten bewust of onbewust in de verleiding zouden kunnen komen mee te werken met ondermijnende activiteiten. We zien dat het soms zou kunnen knellen. Advocaten worden onder druk gezet om mee te werken, eerst wellicht door iets onschuldigs te doen, maar vervolgens worden ze het criminele circuit ingezogen.’

Precair evenwicht

Dekker zegt zich het belang te realiseren van de onafhankelijke positie van de advocaat tegenover de Staat. Hij spreekt van een ‘precair evenwicht tussen de waarborgen van onze rechtsstaat en de aanpak van ondermijning’. Het is in de eerste plaats aan de advocaat zelf om alert te zijn op onwettige activiteiten van de cliënt, meent Dekker. ‘De advocaat heeft daarbij een onderzoeksplicht en moet bij gerede twijfel een onderzoek instellen naar de gevraagde dienstverlening.’ Wordt de twijfel niet weggenomen, dan moet de advocaat de dienstverlening stoppen, vindt de bewindsman.

Niettemin acht hij een aantal extra maatregelen nodig, om te beginnen bij het toezicht. De eindverantwoordelijkheid voor het toezicht gaat al van de lokale deken naar het landelijk dekenberaad. De lokale deken blijft wel de uitvoerder, maar gaat niet meer over het beleid en de financiën. Dat vergt een wetswijziging, dus op zijn vroegst wordt dat pas in 2023 realiteit. Dekker wil het daarbij echter niet laten. Hij heeft überhaupt niet meer zoveel vertrouwen in de lokale deken, maakt hij duidelijk. ‘De aanhouding van de advocaat is voor mij mede reden om na te denken over het meer op afstand van de deken organiseren van het toezicht. Ik denk daarbij aan een dagelijks bestuur binnen de landelijke toezichthouder die de bevoegdheid krijgt om onderzoeken te starten en bestuursrechtelijk en tuchtrechtelijk te handhaven. Een andere optie is om andere advocaten dan de deken de rol van landelijke toezichthouder te laten uitvoeren.’

Om de druk op individuele advocaten te verminderen, overweegt de minister het advocatenbezoek aan gedetineerden in de EBI alleen nog in duo’s te laten plaatsvinden. Door te werken volgens het vierogenprincipe wordt het lastiger voor gedetineerden om advocaten in te palmen, meent Dekker. De bewindsman weet nog niet hoe de tweede advocaat betaald moet worden en of beide raadslieden van hetzelfde kantoor mogen zijn. Hij zegt daarover nog in gesprek te zijn met de NOvA. Het vierogenprincipe gaat overigens gelden voor al het ambtelijk bezoek aan EBI-gedetineerden.

Screenen

Daarnaast wil hij advocaten vaker laten screenen. Op dit moment hoeft alleen bij beëdiging een verklaring omtrent het gedrag (vog) te worden overgelegd. Dekker zegt te denken aan een periodiek terugkerende vog, bijvoorbeeld eens in de vijf of tien jaar. In aanvulling daarop wil hij dat de NOvA extra kwaliteitseisen stelt aan advocaten van extra gevaarlijke gedetineerden, die op de zogeheten GVM-lijst staan. Die eisen betreffen kennis, ervaring en integriteit. Alleen advocaten die aan die extra eisen voldoen, krijgen toegang tot gedetineerden in de EBI.  

Dekker zegt het verder ‘moeilijk verdedigbaar’ te vinden dat advocaten familieleden bijstaan of andere mensen met wie zij een persoonlijke band hebben. Hoewel de afweging aan de advocaat zelf is, met toetsing achteraf door de deken, kan dat op gespannen voet staan met de kernwaarde onafhankelijkheid, meent hij. Bij Youssef Taghi is de afweging niet goed gegaan, concludeert de minister. ‘Ik roep de NOvA dan ook op om binnen de beroepsgroep het gesprek aan te gaan over de onafhankelijkheid in relatie tot het bijstaan van familieleden en personen met wie de advocaat een nauwe persoonlijke band heeft en indien nodig eerder in te grijpen.’

Vertrouwelijk

Dekker wil dat de NOvA sowieso strengere normen oplegt aan de beroepsgroep om de kernwaarden te bewaken. Als voorbeeld noemt hij de kernwaarde vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt. ‘Er gelden terecht zware waarborgen als daar inbreuk op wordt gemaakt. Tegelijkertijd zien we ook dat advocaten soms bij communicatie met cliënten gebruikmaken van een PGP-telefoon. Hoewel dit in het algemeen niet verboden is, rijst wel de vraag waarom dat gebeurt en vooral ook waarom in een dergelijk geval niet gebruik wordt gemaakt van de eigen geheimhoudertelefoon.’  

De bewindsman zegt daarover in gesprek te gaan met de NOvA. ‘In zijn algemeenheid vind ik dat vanuit de NOvA daarbij normerender moet worden opgetreden richting de eigen beroepsgroep. Het is namelijk in het belang van de advocatuur zelf dat de kernwaarden boven alle twijfel verheven zijn.’  

Crimineel geld

Dekker wil verder proberen te voorkomen dat strafrechtadvocaten worden betaald met crimineel geld. Een verdachte heeft recht op een toevoeging, maar kan er ook voor kiezen zijn raadsman uit eigen zak te betalen. In dat geval mag geen sprake zijn van ‘overmatige honorering waardoor de advocaat mee zou delen in criminele gelden’, stelt Dekker. Hij overweegt ‘om het in beginsel niet meer mogelijk te maken een ambtshalve toevoeging te weigeren’.  

De minister zegt zich te realiseren dat deze maatregel de facto leidt tot een inperking van de vrije advocaatkeuze. ‘Een andere optie die ik wil bespreken is dat de advocaat die het vermoeden heeft dat het geld dat hij ontvangt voor zijn dienstverlening een criminele herkomst heeft dit eerst met de deken bespreekt. De deken kan dan op voorhand toetsen dat er geen sprake lijkt te zijn van overmatige honorering, bijvoorbeeld door een veel hoger uurtarief te vragen.’  

Op dit moment mag een advocaat nog maximaal vijfduizend euro contant accepteren, zonder overleg met de deken. Dekker wil in overleg met de NOvA deze grens verlagen of afschaffen.  

In zijn brief ontvouwt Dekker ook het plan voor de inrichting van vier justitiële complexen (Lelystad, Schiphol, Vlissingen en Vught), waar zware criminelen kunnen worden gedetineerd én berecht.  

Aangezien het nog jaren duurt voordat alle nieuwbouw is gerealiseerd, wil de minister op korte termijn in Vught een videoruimte inrichten. Van daaruit kunnen verdachten door de rechter of de rechter-commissaris worden ge- of verhoord. Ook dat wordt in Italië al toegepast. Per saldo beperkt dat het aanwezigheidsrecht van een verdachte. Dekker laat het aan de rechter om daarover te beslissen.  

Partijen in de Tweede Kamer tonen zich kritisch over de ideeën van Dekker. De VVD twijfelt over het vierogenplan, D66 ziet er niets in. Eind januari staat een debat geagendeerd.  

NOvA  

In een reactie noemt de NOvA versterking van het toezicht en het vergroten van de weerbaarheid van advocaten ‘de geëigende wegen om het probleem dat de minister schetst aan te pakken’. De orde plaatst wel kanttekeningen bij enkele van de voorgestelde maatregelen. ‘Sommige van de genoemde voorstellen vormen een inperking van essentiële rechten, zoals het recht van burgers op vrije advocaatkeuze. Andere voorstellen, zoals invoering van een vierogenprincipe in de EBI, zijn met name qua uitvoering complex.’ De NOvA zegt er op te vertrouwen dat in het gesprek met Dekker een balans wordt gevonden tussen ‘het belang van de aanpak van ondermijning enerzijds en het behoud van belangrijke (verdedigings)rechten anderzijds’.  

De orde constateert tevreden dat Dekker onderkent dat ‘verreweg de meeste advocaten hun werk goed en integer doen’. Tegelijkertijd zijn er advocaten die zich niet houden aan de geldende beroeps- en gedragsregels, en is er een enkeling die met zijn gedrag strafrechtelijke normen overschrijdt. Zulk gedrag is schadelijk, ook voor de beroepsgroep zelf, aldus de NOvA.  

EBI Vught

‘Vierogenprincipe EBI is motie van wantrouwen’

Dekker wil dat advocaten alleen nog maar als duo bij EBI-gedetineerden langskunnen. 'Een motie van wantrouwen tegen de strafadvocatuur,' zegt Plasman.

Kantoor Youssef Taghi

Youssef Taghi liet zich door de deken niet stoppen

Advocaat Youssef Taghi is gearresteerd omdat hij maandenlang boodschapper zou zijn geweest van zijn neef Ridouan. Hoe verliep het toezicht?

KeesPijnappels_01

Kees Pijnappels

Hoofdredacteur

Profile page
Advertentie